សៀវភៅ«របាំប្រជាប្រិយខ្មែរ» ចងក្រងដោយ«ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ» របស់«ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ» បោះពុម្ពផ្សាយនៅឆ្នាំ១៩៦៤បានលើកបង្ហាញពីដើមកំណើតរបាំរាំវង់ឲ្យដឹងថា ការសង្កេតរិះរកដើមកំណើតនៃរបាំនេះនៅពេលបច្ចុប្បន្នឃើញថា មតិព្រមគ្នាបានឆ្លើយឡើងថា«មានប្រភពដើមមកពីប្រទេសលាវ(ខ្លះកាត់ខ្លីថាមកពីសៀម)» ។
ហេតុបានជាគេរកឃើញថារបាំនេះមកពីលាវ ព្រោះអ្នកស្រុកខ្មែរដែលនៅជិតទល់ដែនលាវបានចេះច្រៀង ចេះរាំរបៀបនេះមុនគេ ដោយធ្លាប់ទាក់ទងចេញចូលទៅមកជាមួយប្រទេសលាវ ឬបានទាក់ទងពូជពង្សគ្រួសារជាមួយគ្នា នាំឱ្យចេះនិយមទំនៀមជាមួយគ្នាឡើង ។ ក្រៅពីនោះមានរបៀបតែងខ្លួន ដូចជាស្ត្រីស្លៀកសំពត់ស៊ឹងជាដើម ។
បន្ទាប់ពីឆ្លងតាមខ្មែរដែលនៅទល់ដែននឹងលាវ នៅមានការឆ្លងតាមខ្មែរនៅទល់ដែនសៀមទៀត ព្រោះសៀមបានយកលំនាំរបាំនេះមកទុកជាប្រពៃណីយូរមកហើយ ព្រមទាំងបានច្នៃរចនាបន្ថែមទៀត ។ ការឆ្លងចូលពីតាមរយៈជាយដែនសៀមនេះ ទើបតែមាននៅក្នុងរវាងឆ្នាំ១៩៤៦-៤៧ប៉ុណ្ណោះ ឯការឆ្លងតាមរយៈជាយដែនលាវវិញមានមកជាយូរឆ្នាំណាស់ហើយ គឺតាំងពីមុនសម័យបារាំងមកតាំងអាណាព្យាបាលនៅលើទឹកដីឥណ្ឌូចិននោះទៅទៀត ។
សរុបទៅយើងគួរពិចារណាដោយយកប្រវត្តិសាស្ត្រជាសំអាង យើងយល់បានថា សិល្បៈរាំរែក ក្បាច់ក្បូរ ផ្សេងៗ កើតមាននៅប្រទេសខ្មែរយើងមុនគេបង្អស់ ក្នុងបណ្ដាប្រទេសជិតខាងទាំងឡាយនេះ ដូចជាក្បាច់របាំតន្ត្រី(Danse classique) ដែលសព្វថ្ងៃយើងហៅថា «របាំព្រះរាជទ្រព្យ» របស់យើងនោះ មានមកតាំងពីសតវត្សទី៣នៃគ្រឹះសករាជ ។ ដូច្នេះសិល្បៈរបស់យើងនោះបានសល់នៅគ្រប់ភូមិភាគទាំងអស់ដែលជាអាណាចក្របុរាណរបស់យើង ប៉ុន្តែប្រែក្លាយបន្តិចបន្តួចទៅតាមចំណូលចិត្តរបស់អ្នកស្រុកដែលរស់នៅដោយពួក ដោយក្រុម ឬដោយសញ្ជាតិដែលបែកខ្ញែកគ្នាទៅជាប្រទេស ផ្សេងៗ ។
ហេតុនេះហើយបានជាសិល្បៈទាំងនេះវិលត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសជាតិយើងវិញ ក្រោយពេលដែលជាតិជិតខាងយកទៅពត់បត់បែនតាមរបៀបគេរួចហើយ តែនៅតែមានអ្នកស្រុកយើងនិយមស្រឡាញ់រាប់អាន គ្រប់គ្នាៗ ដូចជាភ្លេងពិណពាទ្យជាដើម ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះកើតបានជាសេចក្ដីសម្គាល់មួយទៀតថាទោះបីជាខ្មែរយើងទទួលយកសិល្បៈកាឡៃពីភាពដើមរបស់យើងនេះមកវិញក៏ដោយ ក៏យើងគ្រាន់តែទុកជាសិល្បៈប្រជាប្រិយប៉ុណ្ណោះមិនបានទុកដាក់ដល់ថ្នាក់ខ្ពស់ជាសិល្បៈតន្ត្រីប្រចាំជាតិយើងឡើយ ។ ព្រោះជាធម្មតាសិល្បៈប្រជាប្រិយនៃជនជាតិ នីមួយៗ រមែងឆ្លងគ្នាទៅវិញទៅមករវាងប្រទេសជិតខាងគ្នាជាដរាប ។
អាស្រ័យហេតុនេះយើងយល់ថា «របាំរាំវង់ពិតជាឆ្លងចូលពីប្រទេសជិតខាងយើងមែន ប៉ុន្តែជាសិល្បៈចាស់បុរាណដែលមានប្រភពដើមនៅប្រទេសយើងនោះឯង» ។ អាស្រ័យលើការយល់ដូច្នេះទៀត ដែលជាហេតុនាំឱ្យអ្នកស្រុកយើងត្រូវចំណង់របស់ខ្លួន ព្រោះជាកេរមត៌កចាស់របស់ផង់ខ្លួនស្រាប់ ទើបនាំគ្នានិយមកុះករឡើង។
បើឃើញថាប្លែក គឺប្លែកត្រង់ទម្លាប់លាវគេរាំជាដង្ហែគ្នា ឆ្លាស់ប្រុសមួយស្រីមួយ គ្រប់ៗគូរាំដើរវាតវង់ជុំវិញ ប៉ុន្តែនេះក៏ជារបៀបរាំខ្មែរយើងដែរ ប្លែកត្រង់ចាក់ក្បាច់មិនសូវពិបាក ហើយស្លៀកពាក់ធម្មតាមិនបាច់តែងគ្រឿងច្រើនផង ។ ត្រង់ចំណុចនេះទៀតដែលអ្នកស្រុកខ្មែរយើងទូទៅនាំគ្នានិយមតាមយ៉ាងរហ័សណាស់ ព្រោះស្រួលងាយនឹងធ្វើតាមបាន គឺមិនបាច់តែងខ្លួនឱ្យមានអលង្ការ ប្លែកៗផង មិនបាច់ចាក់ក្បាច់កាច់កែតាមកំណត់លក្ខខណ្ឌពិបាកពេកផង ។
លាវសន្មតរបាំនេះហៅ «ឡាំលាវ ឬឡាំកេន» (ឡាំ=លាវ ប្រែថារាំ ,កេន គឺគ្រឿងភ្លេងផ្លុំដែលខ្មែរហៅថាគែន ,បានន័យថារាំអាស្រ័យនឹងសំឡេងគែន) របាំបែបឡាំលាវនេះឯងដែលឆ្លងមកក្នុដែនដីខ្មែរ ត្រង់ភូមិភាគព្រំដែនលាវជាយូរមកហើយ ឥឡូវក៏ក្លាយចូលក្នុងរាំវង់នេះទៅដែរ ។ លុះឆ្លងទៅសៀម សៀមហៅថា «ឡាំថូន» (ឡាំ=រាំ ,ថូន=ឈ្មោះស្គរធុនតូចដែលខ្មែរហៅថាធន គឺបានសេចក្ដីថា រាំអាស្រ័យនឹងស្គរ) ប៉ុន្តែខ្មែរយើងដោយឃើញថា ក្បាច់រាំនេះដើរជុំវិញតុផ្កាទើបយើងសន្មតថា «រាំវង់» វិញ ៕ (កែសម្រួលដោយ ៖ បុប្ផា)
ចែករំលែកព័តមាននេះ