ដូនតាខ្មែរដ៏ខ្លាំងពូកែបានបន្សល់ទុកនូវកេរដំណែលជាច្រើនឥតឧបមា នៅក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិនយើងនេះ ជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន ។ ខុសប្លែកពីប្រាសាទខ្មែរដទៃទៀតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប្រាសាទពិម៉ាយដែលស្ថិតនៅក្នុងខេត្តនគររាជសីមា ជាសាសនដ្ឋានដ៏ធំធេងបំផុតបែរមុខទៅទិសខាងត្បូង ។ ការដែលបែរមុខខាងត្បូង ដូច្នេះគឺបណ្តាលមកពីព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនាសម័យបុរាណ…
ដូនតាខ្មែរដ៏ខ្លាំងពូកែបានបន្សល់ទុកនូវកេរដំណែលជាច្រើនឥតឧបមា នៅក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិនយើងនេះ ជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន ។ ខុសប្លែកពីប្រាសាទខ្មែរដទៃទៀតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប្រាសាទពិម៉ាយដែលស្ថិតនៅក្នុងខេត្តនគររាជសីមា ជាសាសនដ្ឋានដ៏ធំធេងបំផុតបែរមុខទៅទិសខាងត្បូង ។ ការដែលបែរមុខខាងត្បូង ដូច្នេះគឺបណ្តាលមកពីព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនាសម័យបុរាណ ចង់ឲ្យទ្វារចូលធំនៃប្រាសាទសមស្របនឹងថ្នល់តម្រង់ទៅរាជធានីអង្គរនៃខេត្ដសៀមរាប ។
ឯកសារលោកបណ្ឌិតមីសែល ត្រាណេ ពិពណ៌នាថា ប្រាសាទពិម៉ាយ ជាបូជាណីយដ្ឋាន ហើយក៏ជាព្រះរាជធានីខ្មែរមួយដ៏សំខាន់ នៅក្នុងអតីតកាលដ៏មហារុងរឿង ហើយទីតាំងនោះបានផ្សារភ្ជាប់នឹងទីក្រុងសំខាន់ឯទៀតក្នុងព្រះរាជនគរខ្មែរ ដូចជា រាជបុរី, មឿងសិង្ហ, ពេជ្របុរី, បុរីរម្យ, សុរិន្ទ្រ, បាត់ដំបង។ល។ ប្រាសាទនេះសាងសង់ឡើងដើម្បីឧទ្ទិសដល់សាសនាទាំងពីរ គឺព្រហ្មញសាសនា និងព្រះពុទ្ធសាសនា ។
ប្រាសាទនេះត្រូវបានសាងសង់នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១១នៃ គ្រឹស្ដសករាជ ។ ស្ថិតនៅចំកណ្ដាលបរិវេណមួយដែលមានកំពែង៤ជ្រុងទ្រវែងព័ទ្ធជុំវិញ ដោយមានគោបុរ: ទាំងបួន ទិសផង ប៉ុន្ដែទ្វារដែលសំខាន់ជាងគេគឺទ្វារខាងត្បូង ដែលជាទ្វារមុខ ឬទ្វារប្រធាន ។ ទ្វារចូលនេះលំអដោយក្បាច់ក្បូរល្អប្រណីត ហើយមានស្ពាននាគនៅខាងមុខកំពែង ។ កំពែងនេះត្រូវបានធ្វើឡើងដោយថ្មខ្សាច់ពណ៌ក្រហម ដែលលើកបន្តុបគរលើគ្នាយ៉ាងចំណាន ។ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៣ នៃគ្រឹស្ដសករាជ ដោយយល់នៅសារសំខាន់នៃប្រាសាទពិម៉ាយនេះ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ក្រោយពីបានឡើងសោយរាជសម្បត្តិ ព្រះអង្គបានសាងសង់សំណង់មួយចំនួនទៀតនៅពីមុខអមសងខាង ។
គេឃើញមានស្រះទឹកគ្រប់មុំទាំង ៤ជ្រុង ដូចជា ស្រះកែវ ស្រះភ្លង់ ស្រះខ្វាន់ជាដើម គួរឲ្យត្រជាក់ភ្នែកជាពន់ពេក និងនៅខាងក្រោយផ្នែកខាងស្ដាំមានដើមត្នោតដុះក្បែរ ស្រះនោះថែមទៀតជាហេតុធ្វើឲ្យអ្នកដំណើរនឹកដល់ស្រុកខ្មែរ ។ បន្ទាប់មកគេឃើញរបៀងគត់ មានស៊ុមទ្វារគ្រប់ទិសទាំង៤ ត្រង់ទ្វារចូលតាមកំពែងខាងក្រៅ ។
របៀងគត់ទិសខាងជើងឆៀងខាងត្បូង មានប្រវែង៧២ម៉ែត្រ ទិសខាងលិចឆៀងខាងកើតមានប្រវែង៣០មែត្រ ។ រីឯចន្លោះរបៀងគត់ផ្លូវសម្រាប់ដើរដែលមានទទឹងប្រមាណ២,៣៥ម៉ែត្រធ្លាយទាក់ទងគ្នាទាំង៤ទិសដោយមានដំបូលថ្មក្រាស់ក្រាលពីលើ ។ ប្រាង្គកណ្ដាលដែលមានទំហំធំជាងគេនៃប្រាសាទពិម៉ាយ ត្រូវបានសាងសង់ឡើងដោយថ្មខ្សាច់ ហើយនៅសម័យបុរាណមានបិទក្បាច់ក្បូរជាលំអផង ។ ខឿនមានលក្ខណ:៤ជ្រុង ដោយមានទ្វារសម្រាប់ចេញចូលទាំង៤ទិស ។ ផ្ដែរ និងហោជាង នៅលើទ្វារសុទ្ធតែឆ្លាក់រឿងរ៉ាវដែលទាក់ទងនឹងព្រះពុទ្ធសាសនា ។
ហោជាងខាងត្បូងឆ្លាក់ព្រះពុទ្ធរូបប្រក់នាគ និងត្រង់ទ្វារគុហាខាងមុខ ក៏មានចម្លាក់ទាក់ទិននឹងពុទ្ធប្រវត្តិជាឈុតព្រះអង្គផ្ចាល់មារជាដើម ។ ចម្លាក់នៅមុំរបៀងគត់ ទិសខាងកើត គេឃើញមានសិលាចារឹក ជាភាសាខ្មែរចារលើក្របទ្វារ ។ សារសំខាន់នៃខ្លឹមសារសិលាចារឹកនេះ ស្ថិតនៅត្រង់លក្ខណ:សំយោគនៃជំនឿសាសនាខ្មែរនាសម័យអង្គរ ពីព្រោះនៅដើមសិលាចារឹក មានការប្រតិស្ថានដល់ទេវតាព្រហ្មញ្ញសាសនា ព្រះពុទ្ធអង្គ និងអារក្សអ្នកតា ដែលបីបាច់ថែរក្សាទេវឋាន គឺប្រាសាទពិមាយនេះឯង ។
គួររំឭកដែរថាសព្វថ្ងៃនៅក្នុងបរិវេណនៃប្រាសាទនេះ គេឃើញមានខ្ទមអ្នកតាម្ចាស់ទឹកដីនៅឡើយ ។ ម្យ៉ាងទៀតនៅក្រៅកំពែងថ្មប្រាសាទ គេឃើញមានបារាយណ៍ពីរស្ថិតនៅខាងកើត និងមួយទៀតស្ថិតនៅខាងលិច គឺស្រះផ្លែង និងស្រះបូជ ។ ក្នុងបរិវេណប្រាសាទ គេឃើញមានកុដិឫស្សី ឬអារោគអាសាន ដែលជាអាគារធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម សា្ថបនាឡើងដោយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដើម្បីពុទ្ធសាសនិកជនជិតឆ្ងាយមកសុំសេចក្ដីសុខពីព្រះពុទ្ធអង្គ ។
តាមរូបភាពថតពីលើអាកាស បានឲ្យយើងដឹងថា ប្រាសាទពិម៉ាយត្រូវហ៊ុមព័ទ្ធដោយកំពែងពីរ គឺកំពែងក្រៅ និងកំពែងក្នុង ។ មានអគារមួយជាច្រកចេញចូល មានរូបរាង៤ជ្រុងទ្រវែង គឺនៅទីនោះហើយ ដែលព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនាសម័យបុរាណបាន យាងមកសម្រាកព្រះកាយមុនចូលរួមបុណ្យទានក្នុងប្រាសាទ ។
ទ្វារចូលប្រាសាទស្ថិតមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីអគារនេះដែលត្រូវសិល្បករថៃជួសជុលឡើងវិញ ។ ដើម្បីទៅកាន់ប្រាសាទ គេត្រូវឆ្លងខឿនជណ្ដើរមួយខ្ពស់ពីដី អមដោយបង្កាន់ដៃជារូបស្ដាច់នាគរាជម្យ៉ាងមួយយ៉ាងល្អវិចិត្រ ។ តាមប្រពៃណីអ្នកស្រុក គេហៅថា ស្ពានឥន្ទធនូ ដែលភ្ជាប់ស្ពានមនុស្ស និងស្ពានទេវតា ឬស្ពានកណ្ដាល និងស្ពានឋានសួគ៌ ប្រកបដោយសិរីមង្គល ។ នៅមុខខ្លោងទ្វារចូល គេកត់សម្គាល់នូវវត្ដមានរបស់តោថ្មពីរ ដែលការពារឥទ្ធិពលអាក្រក់ ហើយស្ថិតនៅក្រោមនាគរាជ ។
ស្ពាននាគនេះត្រូវភ្ជាប់ទៅនឹងខ្លោងទ្វារខាងត្បូង ដែលជាខ្លោងទ្វារយ៉ាងសំខាន់បំផុតនៃទេវឋាននេះ បើយើងប្រៀបធៀប និងខ្លោងទ្វារដទៃទៀត ។ ប្រាង្គកំពូលកណ្ដាលនៃប្រាសាទដែលមានទម្រង់ដូចប្រាសាទអង្គរវត្ត មានរាងជាផ្កាឈូកក្រពុំ ហើយមានចម្លាក់រឿងទាក់ទិននឹងព្រហ្មញ្ញសាសនា ។ រីឯក្នុងប្រាសាទវិញមានចម្លាក់ទាក់ទិននឹងពុទ្ធប្រវត្តិជាដើម ។ ទាំងនេះបញ្ជាក់ឲ្យឃើញនូវលក្ខណ:សំយោគផ្នែកមនោគមវិជ្ជាសាសនា នាសម័យបុរាណ ។
នៅក្នុងបរិវេណនៃកំពែងរបងខាងក្នុង គេឃើញមានប្រាង្គប្រធានដែលយើងទើបតែអធិប្បាយនៅខាងលើ ធ្វើអំពីថ្ម ខ្សាច់ស បែរទៅទិសខាងត្បូងឆៀងខាងកើត ខុសពីប្រាសាទខែ្មរដទៃៗឯទៀត បែមុខទៅទិសខាងកើត ។ ការតម្រង់ទិសបែបនេះគឺបណ្ដាលមកពីខ្មែរបុរាណចង់ឲ្យប្រាសាទនេះបែរមុខមករកព្រះរាជធានីអង្គរ ។ រីឯប្រាង្គប្រាសាទពីរទៀតត្រូវបានស្ថាបនាឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី១២ នៃគ្រិស្ដសរាជ។
គេបានរកឃើញក្នុងប្រាសាទខាងឆ្វេងធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀមនូវរូបសំណាកព្រះបាទជ័យវរ្ម័ទី៧ អង្គុយសមាធិ ។ ប្រាសាទពិម៉ាយភ្ជាប់ទៅនឹងព្រះរាជធានីអង្គរ ធ្លាប់ស្គាល់នូវវឌ្ឍនភាពកប់កំពូល ក៏ប៉ុន្តែក្រោយសតវត្សរ៍ទី១៥នៃគ្រឹស្ដសករាជមក បូជណីយដ្ឋាននេះត្រូវកាត់ផ្ដាច់ចេញពីចក្រភពអង្គរ បណ្ដាលមកពីខ្មែរចាញ់សង្គ្រាម ហើយក៏ជាមូលហេតុនៃការបោះបង់ចោលនៃតំបន់ខ្ពង់រាបដ៏រុងរឿងនេះ ដែលធ្លាប់ជាស្រុកវប្បធម៌នៃដែនដីអង្គដ៏បវរ ៕ (កែសម្រួលដោយ ៖ បុប្ផា)
ចែករំលែកព័តមាននេះ