សិទ្ធត្ថៈ ជាព្រះនាមដើមរបស់ព្រះបរមសាស្តា និងព្រះគោត្តនាម គឺគោតម ទ្រង់គង់នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ភាគខាងជើងក្នុងសតវត្សទី៦ មុនគ្រឹស្ដសករាជ ចំណែកព្រះរាជបិតារបស់ទ្រង់មានព្រះនាម សុទ្ធោទនៈ ជាក្សត្រនៃនគរសាក្យ…
សិទ្ធត្ថៈ ជាព្រះនាមដើមរបស់ព្រះបរមសាស្តា និងព្រះគោត្តនាម គឺគោតម ទ្រង់គង់នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ភាគខាងជើងក្នុងសតវត្សទី៦ មុនគ្រឹស្ដសករាជ ចំណែកព្រះរាជបិតារបស់ទ្រង់មានព្រះនាម សុទ្ធោទនៈ ជាក្សត្រនៃនគរសាក្យ បច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសនេប៉ាល់, ព្រះរាជមាតារបស់ព្រះអង្គព្រះនាម សិរិមហាមាយា ព្រះអង្គជាបុត្រទោល ។
ព្រះអង្គទ្រង់បានរៀបអភិសេកទាំងដែលទ្រង់នៅមានវ័យក្មេងនៅឡើយ ពោលគឺនៅព្រះជន្ម១៦ឆ្នាំជាមួយនឹងព្រះនាងយសោធរាពិម្ពា ដែលមានសម្រស់ស្រស់ស្អាតនិងពោរពេញទៅដោយស្វាមីភ័ក្ត្ររកស្រីប្រដូចគ្មាន។ ព្រះសិទ្ធត្ថទ្រង់គង់ប្រថាប់នៅក្នុងព្រះរាជវាំងរបស់ព្រះអង្គ ព្រមជាមួយស្រីស្នំនិងរាជបរិវាររាប់ម៉ឺននាក់ ដែលនៅរង់ចាំគាល់បម្រើនិងបំពេញទៅតាមគ្រប់តម្រូវការរបស់ព្រះអង្គ។ ប៉ុន្តែដោយនឹកស្មានមិនដល់ ព្រះអង្គទ្រង់បានជួបប្រទះនូវទេវទូតទាំង៤ធ្វើឱ្យព្រះអង្គនឿយណាយនឹងជីវិត និងសេចក្ដីទុក្ខរបស់មនុស្សជាតិ ទើបទ្រង់សម្រេចព្រះទ័យចេញចាកនគរ ។ ក្នុងព្រះជន្មាយុ២៩ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីការប្រសូតនៃព្រះរាជបុត្រាមួយព្រះអង្គគត់គឺព្រះរាជកុមាររាហុលទ្រង់បានចាកចោលអាណាចក្ររបស់ព្រះអង្គ ហើយទៅទ្រង់ផ្នួសជាបព្វជិតបែបឥសី ដើម្បីស្វែងរកផ្លូវរំលត់ទុក្ខ ។
ព្រះឥសីគោតមបានធ្វើដំណើរត្រាច់ចរទៅតាមតំបន់ផ្សេងៗនៃជ្រលងទន្លេគង្គាអស់រយៈពេល៦ឆ្នាំ គឺទ្រង់បានជួបជាមួយគណាចារ្យផ្នែកសាសនា ដែលមានឈ្មោះបោះសំឡេងជាច្រើន ទ្រង់បានសិក្សានិងបដិបត្តិតាមបែបផែន និងវិធីសាស្ត្រផ្សេងៗរបស់គ្រូទាំងនោះ ដោយទ្រង់ថែមទាំងបានដាក់ព្រះកាយទទួលយកនូវវត្តបដិបត្តិបែបទុក្ករកិរិយា ដ៏សែនតឹងតែងក្រៃលែង។ ប៉ុន្តែវត្តបដិបត្តិរបស់គ្រូសាសនាទាំងនោះ មិនបានធ្វើឲ្យព្រះអង្គទ្រង់ពេញព្រះទ័យឡើយ ដោយទ្រង់យល់ឃើញថាមិនមែនជាផ្លូវដែលអាចនាំបុគ្គលឲ្យរួចចាកផុតពីសេចក្ដីទុក្ខបាន ។ ហេតុនោះទើបទ្រង់បោះបង់ចោលនូវលទ្ធិសាសនាទាំងឡាយនោះ ហើយធ្វើដំណើរទៅតាមផ្លូវរបស់ព្រះអង្គផ្ទាល់ ។
នៅយប់មួយព្រះអង្គទ្រង់បានគង់នៅក្រោមដើមឈើធំមួយដើម ចាប់ពីពេលនោះមកដើមឈើនោះក៏ត្រូវបានគេហៅថាដើមពោធិ៍ ឬមានន័យថាដើមឈើនៃការត្រាស់ដឹង ។ ស្ថិតក្នុងរាត្រីនោះឯងព្រះអង្គទ្រង់សម្រេចបាននូវព្រះអនុត្តរសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ត្រាស់ដឹងនូវលោកុត្តរធម៌ក្នុងព្រះជន្មាយុ ៣៥ឆ្នាំ ដែលបន្ទាប់ពីនោះមកព្រះអង្គត្រូវបានគេស្គាល់ក្នុងព្រះនាមថា ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ឬអ្នកត្រាស់ដឹងព្រះធម៌ក្នុងលោក ។
បន្ទាប់ពីការត្រាស់ដឹង ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ក៏បានទ្រង់ប្រទាននូវបឋមទេសនាដល់បញ្ចវគ្គិយ ដែលជាមិត្តរួមបដិបត្តិធម៌ជាមួយព្រះអង្គតាំងតែពីគ្រាដំបូងស្ថិតក្នុងព្រៃ ឥសិបតនៈ ជិតនគរពារាណសី ។ រាប់តាំងអំពីនោះមកអស់រយៈពេល៤៥ព្រះវស្សា ព្រះអង្គទ្រង់បានទេសនាទូន្មានមនុស្សប្រុសស្រីគ្រប់ជាន់ថ្នាក់រួមមាន ក្សត្រ ព្រាហ្មណ៍ មន្ត្រីរាជការ គហបតី ពាណិជ្ជករ កសិករ អ្នកសុំទាន បព្វជិត ចោរ ដោយទ្រង់ពុំបានរើសមុខឬបែងចែកវណ្ណៈជាន់ថ្នាក់ក្នុងចំណោមជនទាំងនោះឡើយ។ ព្រះអង្គទ្រង់មិនទទួលស្គាល់ផងដែរនូវភាពខុសប្លែកគ្នានៃវណ្ណៈ ក៏ដូចជាការបែងចែកក្រុមជននៅក្នុងសង្គម តែព្រះអង្គមិនអាចកែប្រែវប្បធម៌ទាំងនេះបានឡើយ ព្រោះជាប្រពៃណីរបស់ប្រទេសជាតិទៅហើយ ។ ចំពោះមាគ៌ាដែលព្រះអង្គទ្រង់ទូន្មាននោះ គឺទ្រង់បើកទទួលមនុស្សគ្រប់ៗគ្នាដែលស្ម័គ្រចិត្តទទួលយកនូវឱវាទរបស់ព្រះអង្គ ដោយពុំមានការបង្ខិតបង្ខំអ្វីឡើយ ។
លុះព្រះជន្មាយុគម្រាប់៨០ឆ្នាំ ព្រះពុទ្ធក៏ទ្រង់រំលត់ខន្ធបរិនិព្វាននៅនានគរកុសិនារា បច្ចុប្បន្ននៅក្នុងតំបន់ឧត្ដរប្រទេសរបស់ឥណ្ឌា ។
ទោះជាយ៉ាងណាបច្ចុប្បន្ននេះព្រះពុទ្ធសាសនាត្រូវបានគោរពនិងប្រកាន់ខ្ជាប់នៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនដូចជា កម្ពុជា សិរីលង្កា ភូមា ថៃ ឡាវ វៀតណាម ទីបេ ចិន ជប៉ុន ម៉ុងហ្គោលី កូរ៉េ កោះតៃវ៉ាន់ និងតំបន់ខ្លះនៃប្រទេសឥណ្ឌា ប៉ាគីស្ថាន នេប៉ាល់ ផងដែរ ។ (ដោយសាន សារិន)
ចែករំលែកព័តមាននេះ