បន្ទាប់ពីការចាប់ផ្តើមទំនាក់ទំនងការទូតអស់រយៈពេល៦០ឆ្នាំ រវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេស ឥណ្ឌូណេស៊ី លោកស៊ូ ឌីម៉ាន់ ហាសេង (Sudirman Haseng) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតឥណ្ឌូណេស៊ីប្រចាំ…
បន្ទាប់ពីការចាប់ផ្តើមទំនាក់ទំនងការទូតអស់រយៈពេល៦០ឆ្នាំ រវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេស
ឥណ្ឌូណេស៊ី លោកស៊ូ ឌីម៉ាន់ ហាសេង (Sudirman Haseng) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតឥណ្ឌូណេស៊ីប្រចាំ នៅកម្ពុជា បានមើលឃើញពីភាពលូតលាស់នៃទំនាក់ទំនងនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌រវាងប្រទេសទាំងពីរ តាមរយៈការផ្តល់សម្ភាសន៍ផ្តាច់មុខមួយដល់ «សារព័ត៌មានកោះសន្តិភាព» ។ ខាងក្រោមនេះគឺជាខ្លឹមសារទាំងស្រុងនៃបទសម្ភាសន៍នោះ ។
សំណួរ ៖ តើលោកមានការវាយតម្លៃលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងកម្ពុជា និងសាធារណរដ្ឋឥណ្ឌូណេស៊ីក្នុងអាណត្តិរបស់លោកយ៉ាងណាដែរ ? ចម្លើយ ៖ ខ្ញុំពិតជារីករាយដែលបានដឹងថា ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីនិងប្រទេសកម្ពុជា មានទំនាក់ ទំនងមិត្តភាពយ៉ាងស្អិតរមួត និងទំនាក់ទំនងប្រកបដោយការស្ថាបនា ក្នុងវិស័យសហប្រតិបត្តិការផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន ។ ទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរ គឺត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្លូវការចាប់តាំងពីការចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាមិត្តភាព នាថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៥៩ ។ ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីបានដើរតួនាទីសម្រាប់ដំណើរការផ្សះផ្សា និងដំណើរការសន្តិភាពនៅកម្ពុជា ជាពិសេសរហូតដល់កម្ពុជាទទួលបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងបារីសនៅឆ្នាំ១៩៩១ ។ ឥណ្ឌូណេស៊ីក៏បានស្វាគមន៍និងគាំទ្រដល់សមាជិកភាពរបស់កម្ពុជានៅក្នុងអាស៊ានក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ផងដែរ ។
តាំងពីថ្ងៃដំបូងនៃអាណត្តិរបស់ខ្ញុំនៅទីនេះ ខ្ញុំនិងបុគ្គលិកស្ថានទូតកំពុងខិតខំពង្រឹង និងពង្រីកមិត្តភាពនិងការធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី មិនត្រឹមតែរវាងរដ្ឋាភិបាលទាំងពីរប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងរវាងប្រជាជននិងប្រជាជន និងរវាងអាជីវកម្មនិងអាជីវកម្មផងដែរ ។ យ៉ាងណាមិញ មានការងារសំខាន់មួយចំនួនក្នុងចំណោមកិច្ចការផ្សេងទៀត ដែលបានកើតមានក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំកន្លងមក គឺមានដូចជា៖ -គណៈកម្មការចម្រុះទ្វេភាគីទី៤ នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគីដែលត្រូវបានពន្យារពេលចាប់តាំងពី១២ឆ្នាំនោះ ចុងក្រោយអាចត្រូវបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី៣-៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ នៅទីក្រុងហ្សាការតា ដោយមានវត្តមានរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃប្រទេសទាំងពីរ ។ -ការចុះអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នា (MoU) លើវិស័យសំខាន់ជាច្រើន ដូចជាវិស័យទេសចរណ៍ វប្បធម៌ និងសុខភាព ពេលនេះកំពុងស្ថិតនៅក្នុងដំណើរការនៃការពិភាក្សាហើយរំពឹងថានឹងត្រូវបញ្ចប់នៅឆ្នាំនេះ ។ -ពិធីសម្ពោធបើកការហោះហើរត្រង់ The Citilink ជាលើកដំបូងសម្រាប់ការហោះហើរផ្ទាល់ពីទីក្រុងហ្សាការតា ទៅទីក្រុងភ្នំ ត្រូវបានធ្វើឡើង កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ ដែលនឹងពង្រឹងការតភ្ជាប់នៃប្រជាជាតិយើងទាំងពីរ ។ -ពិធីសម្ពោធវិមានមិត្តភាពនៅខេត្តកំពង់ធំ កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩ ដែលត្រូវបានចូលរួមដោយរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិនៃប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី និងអភិបាលខេត្តកំពង់ធំ -ការសម្តែងវប្បធម៌រួមគ្នាកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១៩ ជាមួយនឹងក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ និងត្រូវបានចូលរួមដោយកិត្តិយសនៃព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះបរមនាថ នរោត្ដម-សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងវត្តមានរបស់អ្នកសម្របសម្រួលរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍មនុស្សនិងវប្បធម៌ឥណ្ឌូណេស៊ី លោកស្រី Puan Maharani ។ -ការវាយកូនគោលមិត្តភាព រៀបចំឡើងកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ របស់ក្រសួងការពារជាតិនិងត្រូវបានចូលរូមដោយឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជាសម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ ។
សំណួរ ៖ តើលោកអាចជម្រាបជូនបានទេ អំពីទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរ ? ចម្លើយ ៖ ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មនិងសេដ្ឋកិច្ចទ្វេភាគីរវាងឥណ្ឌូណេស៊ីនិងប្រទេសកម្ពុជាបាននិងកំពុងរីកចម្រើនជាលំដាប់ទៅរកនិន្នាការវិជ្ជមានមួយ ។ នៅឆ្នាំ២០១៨ តុល្យភាពពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីបានឈានដល់ 558.619 លានដុល្លារអាមេរិក (ក្នុងនោះការនាំចេញរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ីមានចំនួន525.597លានដុល្លារអាមេរិក និងការនាំចូលរបស់កម្ពុជាមានចំនួន 33.022 លានដុល្លារអាមេរិក) ។ និន្នាការពាណិជ្ជកម្មចាប់ពីឆ្នាំ2014-2018 (7.11%) ជាមួយនឹងនិន្នាការនាំចេញរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ី 6.69% និងនិន្នាការនាំចូលរបស់កម្ពុជា 15.38% ។ ក្នុងរយៈពេលពីខែមករាដល់ខែមេសាឆ្នាំ2019 តុល្យភាពពាណិជ្ជកម្មបានកើនឡើងដល់ 196.266 លានដុល្លារអាមេរិក (កើនឡើង 10.48%) ប្រៀបធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ 2018) ។ នៅក្នុងរយៈពេលនេះការនាំចេញរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ីកើនឡើង 7.75% និងការនាំចូលរបស់កម្ពុជាមាន 54.18% ។សំណួរ ៖ តើផលិតផលសំខាន់ៗអ្វីខ្លះរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលត្រូវបាននាំចូលមកកាន់ទីផ្សារកម្ពុជា ? តើផលិតផលអ្វីខ្លះដែលឥណ្ឌូណេស៊ីនាំចូលពីកម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សាររបស់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ? ចម្លើយ ៖ ឥណ្ឌូណេស៊ីនាំចេញទៅកម្ពុជានូវផលិតផលដូចជា ថ្នាំជក់ ប្រេងរ៉ែ យានយន្ត ក្រដាស គ្រឿងម៉ាស៊ីន ផលិតផលឱសថ ចំណីអាហារនិងភេជ្ជសៈជាដើម ។
ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ឥណ្ឌូណេស៊ីមានដូចជា៖ សម្លៀកបំពាក់ គ្រឿងសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង កៅស៊ូ ផលិតផលប្លាស្ទិក និងគ្រឿងប្រើប្រាស់ផ្សេងៗទៀត ។ល។ សំណួរ ៖ បច្ចុប្បន្ននេះបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរកាន់តែច្រើនឡើងបានធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេស ។ ដូច្នេះតើលោកជម្រាប់ជូនបានទេថា តើលោកមានផែនការទាក់ទាញអ្នកទេសចរកម្ពុជាទៅទស្សនាប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ? ចុះចំណែកទេសចរឥណ្ឌូណេស៊ី មកទស្សនាប្រទេសកម្ពុជាមានចំនួនយ៉ាងណាដែរ ? ចម្លើយ ៖ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ កន្លងមក អ្នកទេសចរឥណ្ឌូណេស៊ីមកទស្សនាកម្ពុជាគឺមានចំនួន ច្រើនជាង ៥០ ០០០នាក់ ហើយចំនួនប្រជាជនកម្ពុជាដែលទៅទស្សនានៅ ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីគឺមានចំនួនច្រើនជាង ៨០០០នាក់ ។ ទោះបីជាមានបញ្ហាប្រឈមធំៗខ្លះក្នុងវិស័យទេសចរណ៍រវាងឥណ្ឌូណេស៊ីនិងកម្ពុជាក៏ដោយ យើងចាំបាច់ត្រូវបង្កើនទស្សនៈវិស័យនិងរិះ រកមធ្យោបាយដែលអាចធ្វើទៅបានដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរឱ្យមកទស្សនាប្រទេសទាំងពីរ តាមរយៈការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍ ដូចជាតាមរយៈការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ សិក្ខាសាលាកសាងបណ្តាញទេសចរណ៍ ក៏ដូចជាការរៀបចំកម្មវិធីទេសចរណ៍ famtrip ដែលប្រទេសទាំងពីរត្រូវការធ្វើការជាមួយគ្នាដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍នូវកញ្ចប់ ទេសចរណ៍ រួមគ្នាឲ្យបានច្រើនថែមទៀត ។ ជាពិសេសនារដូវកាលវិសម្សកាល ឬព្រឹត្តិការណ៍នានា ដូចជាពិធីរៀបចំអាពាហ៍ពិពាហ៍ ដំណើរកម្សាន្តក្រេបទឹកឃ្មុំ ដំណើរកម្សាន្តលក្ខណៈគ្រួសារ និងសកម្មភាពបែបសាសនានិងវប្បធម៌ផ្សេងៗជាដើម ។
សំណួរ៖ តើអ្វីជាវិស័យសំខាន់ៗនៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសទាំងពីរ ?
ចម្លើយ៖ នយោបាយនិងសន្តិសុខគឺជាវិស័យសំខាន់នៃសហប្រតិបត្តិការនៃប្រទេសទាំងពីរ។ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី មានបំណងចង់សម្តែងនូវការពេញចិត្តខ្ពស់បំផុត របស់ខ្លួនចំពោះការគាំទ្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជាចំពោះបេក្ខភាពឥណ្ឌូណេស៊ីនៅក្នុងវេទិកាតំបន់និងអន្តរជាតិនានា ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា ឥណ្ឌូណេស៊ីនិងកម្ពុជាអាចបន្តគាំទ្រ ដល់បេក្ខភាព របស់គ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការធានាសន្តិភាព ភាពរុងរឿង និងសន្តិសុខក្នុងតំបន់និងជាសាកល។ លើសពីនេះទៅទៀត ខ្ញុំពេញចិត្តក្នុងការស្វែងយល់ថា ឥណ្ឌូណេស៊ីនិងកម្ពុជាបានចែករំលែកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធាយ៉ាងជិតស្និទ្ធ ក្នុងចំណោមកងទ័ពតាមរយៈកិច្ចពិភាក្សារវាងកងទ័ព និងកងទ័ព ។ ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីគឺជាប្រទេសដំបូងគេដែលបានផ្តល់ជំនួយ ការបណ្តុះបណ្តាលដល់ប្រទេសកម្ពុជាសម្រាប់ការបង្កើតអង្គភាពពិសេស ៩១១ ។
រហូតមកដល់ពេលនេះ កងទ័ពជាតិឥណ្ឌូណេស៊ីបានផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាល និងផ្តល់ជំនួយជាបន្តបន្ទាប់ដល់កងយោធពលខេមរភូមិន្ទកម្ពុជា (RCAF) ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩០ ប្រទេសកម្ពុជាបានបញ្ជូនមន្ត្រីយោធារាប់ពាន់នាក់ឱ្យទៅទទួលការបណ្តុះបណ្តាលនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ។ ប្រទេសទាំងពីរនឹងពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀត បង្កើតរបៀបវារៈ និងពង្រីកវគ្គសិក្សាបន្ថែមទៀតដែលជាផ្នែកមួយនៃការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀង ស្តីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការការពារជាតិដែលបានចុះហត្ថលេខាកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ។
ក្រៅពីនយោបាយ សន្តិសុខ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជន និងប្រជាជនក៏មានសារសំខាន់ផងដែរ ។ ក្នុងនាមជាប្រទេសដែលមាន សេដ្ឋកិច្ចដែលកំពុងរីកចម្រើន ជាមួយនឹងកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបប្រចាំឆ្នាំ ៧% ប្រកបដោយចីរភាព ប្រទេសកម្ពុជាគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់មួយនិងជាទីផ្សារដ៏សំខាន់នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតវាជាពេលវេលាសមស្របសម្រាប់ពាណិជ្ជករ កម្ពុជាចាប់ផ្តើមពង្រីកអាជីវកម្មរបស់ពួកគេទៅកាន់ឥណ្ឌូណេស៊ីដែលជាទីផ្សារធំបំផុតមួយនៅក្នុងតំបន់ ។
ទន្ទឹមនឹងនេះការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជននិងប្រជាជន រវាងប្រទេសកម្ពុជានិងឥណ្ឌូណេស៊ីបាននិងកំពុងមានការអភិវឌ្ឍល្អ និងកាន់តែខ្លាំងក្លាថែមទៀតនៅក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ។ ជាមួយគ្នានេះផងដែរ ចំនួនប្រជាជនកម្ពុជាដែលសិក្សានៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី កំពុងកើនឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ (មានចំនួន ១២៣នាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១៧) (មាននិស្សិត ចំនួន១៤៦នាក់ ក្នុងឆ្នាំ២០១៨) និង (មាននិស្សិតចំនួន ៧២នាក់ចាប់ពីខែ មករា-មិថុនាឆ្នាំ២០១៩) ។ នៅស្ថានទូតយើងមាន មជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌ឥណ្ឌូណេស៊ីនៅកម្ពុជា/Pusat Budaya Indonesia Nusantara (PUSBUDI) ដែលមានគោលបំណងលើកស្ទួយវប្បធម៌ជនជាតិឥណ្ឌូណេស៊ី លើកស្ទួយវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ និងបង្កើតការយោគយល់គ្នារវាងប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរតាមរយៈសិល្បៈភាសានិងវប្បធម៌ ។ សម្រាប់ PUSBUDI គឺមានកម្មវិធីនិងសកម្មភាពផ្សេងៗដូចជា ការកាត់បន្ថយភាសាឥណ្ឌូណេស៊ីសម្រាប់់ប្រជាជនកម្ពុជា និងអ្នកចង្អុលបង្ហាញការរាំរបាំត្រុដិ និងការបណ្តុះបណ្តាលតន្ត្រី និងការចាក់បញ្ចាំងខ្សែភាពយន្តឥណ្ឌូណេស៊ី ។
ចាប់តាំងពីការបង្កើតនៅឆ្នាំ២០១៧ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ គឺមានមានប្រជាជនប្រហែល ៨៦៥នាក់ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលបានសិក្សានិងចូលរួមជាមួយនឹង PUSBUDI ។ ពួកគេភាគច្រើនបានទទួលអាហារូបករណ៍ពីរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូណេស៊ី ទៅសិក្សានៅឥណ្ឌូណេស៊ីហើយបច្ចុប្បន្ននេះកំពុងធ្វើការក្នុងវិស័យផ្សេងៗនៅប្រទេសកម្ពុជា ដូចជាស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល ផ្នែកយោធា វិស័យអប់រំ (សាស្ត្រាចារ្យ) អ្នកស្រាវជ្រាវ ធ្វើការនៅប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងផ្នែកជំនួញ ៕ កែសម្រួលដោយ ៖ សុឃាក់
ចែករំលែកព័តមាននេះ