ជំនឿរបស់ជនជាតិខ្មែរចំពោះរូបសំណាកលិង្គ
និយាយពីជំនឿលើលិង្គនៅក្នុងអតីតព្រះ រាជាណាចក្រកម្ពុជា យ៉ាងហោចណាស់គេត្រូវដឹងយ៉ាងច្បាស់នូវកំណើត និងភាពដុះដាលរីកចម្រើនជា៤ដំណាក់កាលនៃប្រពៃណីនេះនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ។
និយាយពីជំនឿលើលិង្គនៅក្នុងអតីតព្រះ រាជាណាចក្រកម្ពុជា យ៉ាងហោចណាស់គេត្រូវដឹងយ៉ាងច្បាស់នូវកំណើត និងភាពដុះដាលរីកចម្រើនជា៤ដំណាក់កាលនៃប្រពៃណីនេះនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ។
និយាយពីជំនឿលើលិង្គនៅក្នុងអតីតព្រះ រាជាណាចក្រកម្ពុជា យ៉ាងហោចណាស់គេត្រូវដឹងយ៉ាងច្បាស់នូវកំណើត និងភាពដុះដាលរីកចម្រើនជា៤ដំណាក់កាលនៃប្រពៃណីនេះនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ។
យោងតាមឯកសាររបស់លោកបណ្ឌិតមីសែល ត្រាណេ លើកឡើងថា ដំណាក់កាលទីមួយ គឺសម័យបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ពោលគឺមុនឥណ្ឌូនិយម ។
ដំណាក់ទី២ គឺសម័យទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាត្រូវផ្លាស់ប្តូរទម្រង់ថ្មី ក្នុងពេលដែលជនជាតិខ្មែរគោរពសាសនាក្លិង្គ ។ ក្នុងសម័យនេះជំនឿលើលិង្គដែលជាវត្ថុតំណាង ឬជានិមិត្តរូប នៃឥទ្ធិពលមនុស្ស ឬដូនតាបានទទួលនូវអត្ថន័យថ្មី ក្រោមរូបភាពព្រះសិវលិង្គ ឬលិង្គព្រះវិស្ណុ ។
ដំណាក់ទី៣ គឺសម័យអង្គរជាសម័យរីកចម្រើន ។ ដូចដំណាក់ទី២ដែរ គឺសម័យនេះហើយដែលគេឃើញនូវការដុះដាលចំនួនប្រាង្គ ប្រាសាទឥដ្ឋ ឬថ្មជាច្រើនឥតគណនាដើម្បីតម្កល់ព្រះលិង្គទុកជាទីសក្ការបូជា ។
បើនិយាយម្យ៉ាងទៀតការបូជាព្រះសិវលិង្គនេះហើយជាមូលហេតុនៃការដុះដាលនៃស្ថាបត្យកម្មក្នុងទឹកដីខ្មែរ ។
ដំណាក់ទី៤ គឺសម័យបច្ចុប្បន្នដែលជំនឿ ព្រះសិវលិង្គ (លិង្គរបស់ព្រះសិវ ឬឥសូរ) ត្រូវបានគេបំភ្លេចចោលចាប់តាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១៤ នៃគ្រិស្តសករាជ ដោយហេតុថា ព្រះពុទ្ធសាសនាហីនយាន ឬថេរវាទ បានក្លាយជាសាសនារដ្ឋ ក្នុងព្រះរាជណាចក្រកម្ពុជា ។ ការផ្លាស់ប្តូរ សាសនាកន្លងទៅនេះហើយបានបង្ហាញឲ្យគេឃើញថាជនជាតិខ្មែរឈប់បានសាងសង់ ប្រាសាទថ្ម ឬ ឥដ្ឋទៀតហើយ ព្រោះការបូជាលិង្គឈប់រីកសុសសាយដូចសម័យដែលខ្មែរ គោរពព្រហ្មញ្ញសាសនា ។ ក៏ប៉ុន្តែទោះបីយ៉ាងនេះក្តី ផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានវប្បធម៌ខ្មែរខាងលើនេះអាចឲ្យគេដឹងថាជំនឿលើលិង្គដែលជាប្រពៃណីរបស់ខ្មែរសុទ្ធសាធនៅបន្តជារៀងរហូតដល់សព្វថ្ងៃសមស្របតាមវប្បធ៌មបូជាលិង្គបង្កប់ដោយអត្ថន័យ ដ៏ធំទូលាយ និងដ៏ជ្រាលជ្រៅបំផុត ។ ការវិភាគទេវកថា ប្រពៃណី នីមួយៗ និងបដិមាសាស្ត្រ អាចធ្វើឲ្យយើងឃើញទស្សនៈរបស់ជនជាតិខ្មែរបុរាណនៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់នៃសង្គមចំពោះសិវលិង្គ ។
ពិតមែនតែលិង្គដែលខ្មែរសម័យមុនអង្គរ និងអង្គរគោរពបូជាជានិមិត្តរូបនៃព្រះសិវៈ ប៉ុន្តែ ក្នុងទស្សនវិជ្ជាបុរាណ លិង្គគឺជាវត្ថុតំណាងនូវរបបរាជាធិបតេយ្យរបស់ជនជាតិខ្មែរទាំងមូល ។
ដូច្នេះហើយបានជាយើងបានឃើញតាមរយៈ សិលាចារឹក នូវការគោរពសក្ការៈចំពោះព្រះ សិវៈលិង្គ ក្រោមរូបភាព និងឈ្មោះ ផ្សេងៗ ដូចជាការឧទ្ទិសបូជនីយដ្ឋាន និងការថ្វាយ តង្វាយជាដើម ។
ទេវតាសំខាន់ជាងគេបំផុតដែលខ្មែរគោរពបូជានាសម័យមុនការសាងសង់ប្រាសាទអង្គរវត្ត គឺព្រះសិវលិង្គនេះឯង ។ ក្នុងឱកាសធ្វើពិធីឆ្លងប្រាសាទ ដើម្បីបង្រួបបង្រួមជាតិ និងដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះសិវលិង្គផង ព្រះរាជាខ្មែររមែង ប្រើពាក្យគម្តែង/ជគត/ត/រាជ្យ ។ ពាក្យនេះ មានន័យថា «ទេវតាប្រចាំរាជវង្សខ្មែរ ហើយសំដៅទៅព្រះសិវលិង្គនេះឯងដែលស្ថិតនៅចំ កណ្តាលព្រះរាជនគរ ។
ចំពោះខ្មែរ លិង្គគឺមិនគ្រាន់តែរបស់ភេទ ប្រុសផ្តល់នូវភាពស្រណុក ស្រួល ក្នុងការ រួមរ័កជាមួយភេទស្រីប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ជាប្រដាប់សម្រាប់បន្តពូជវង្សត្រកូលថែមទៀតផង។ សារសំខាន់របស់ទស្សនៈនេះគឺស្ថិតនៅលើការតពូជពង្សវង្សត្រកូល ពោលគឺខ្មែរ គោរពថ្វាយបង្គំព្រះសិវលិង្គ ក៏ដោយសារមូលហេតុចម្បងនេះដែរ ។ មួយវិញទៀត ភាពរឹងមាំភាពអមតៈរបស់ព្រះលិង្គក៏ត្រូវ មនុស្សខ្មែរប្រៀបផ្ទឹម ឬប្រដូចនឹងថ្មដែរ ។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាគេស្ថាបនាលិង្គថ្ម សម្រាប់ជាសញ្ញានិមិត្តទុកជាទីសក្ការបូជា ។
គេនៅចងចាំថា នាដើមសតវត្សរ៍ទី២០ មុននេះស្ត្រីខ្មែរជាអ្នកស្រែចម្ការនៅខេត្តកំពត ជានិច្ចកាលបានឡើងភ្នំ ឬចូលក្នុងរូងភ្នំ ទោះបីហត់នឿយ យ៉ាងណាក៏ដោយ ដើម្បីបន់ស្រន់ សិវលិង្គដោយប្រាថ្នាចង់បានកូន ។ នេះជា តម្រូវការសម្រាប់ប្រជាជនខ្មែរធម្មតា និង តម្រូវការរបស់មនុស្សខ្មែរទូទៅផង ។ ខ្មែរបានបូជាលិង្គក៏ព្រោះតែមូលហេតុខាងលើនេះ ។
រួមសេចក្តីមកលិង្គ គឺជាប្រភពនៃជីវិត ហើយក្នុងករណីនេះហើយដែលជនជាតិខ្មែរបុរាណគោរពបូជា ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ