នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៦ ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ព្រះអង្គបានប្រារព្ធពីធីសូត្រភាណយក្ស ឬពិធីរំដោះគ្រោះព្រះនគរនេះយ៉ាងអធិកអធម ក្នុងព្រះបរមរាជរាំងរាជធានីភ្នំពេញ
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៦ ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ព្រះអង្គបានប្រារព្ធពីធីសូត្រភាណយក្ស ឬពិធីរំដោះគ្រោះព្រះនគរនេះយ៉ាងអធិកអធម ក្នុងព្រះបរមរាជរាំងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយបានផ្សព្វផ្សាយតាមទូរទស្សន៍ជាញឹកញាប់ទៀតផង ។
ម្យ៉ាងទៀត ពិតមែនតែមានរយៈកាលខុសគ្នាដល់ទៅរាប់ពាន់ឆ្នាំឯណោះ នោះបើយើងគិតពីសម័យអង្គរមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ប៉ុន្តែបើយើងពិនិត្យមើលឱ្យដិតដល់នូវលក្ខណៈពិសេសរបស់ល្ខោនខោលដែលមានសព្វថ្ងៃ ទាំងការពោល ឬសូត្រ ទាំងសិល្បករតែ ប្រុសៗ និងកាលវេលាដ៏ពិសេស សម្រាប់ទម្រង់សិល្បៈល្ខោននេះសម្តែង គឺក្នុងពិធីចូលឆ្នាំថ្មី(ជាពេលវេលាសំខាន់បំផុតអាក់ខានសម្តែងមិនបានក្នុងឆ្នាំនីមួយៗនោះ) គួបផ្សំជាមួយនឹងទំនៀមទម្លាប់់ប្រពៃណី ពិធីសូត្រភាណយក្សនោះ យើងមានជំនឿជឿជាក់ថា ល្ខោនភាណីដែលមានចារក្នុងសិលាចារឹកក្នុងសម័យអង្គរនោះ ប្រាកដជាល្ខោនខោល ដែលយើងនិយមប្រើសព្វថ្ងៃនេះហើយ ។
ចំពោះបញ្ហាល្ខោនភាណី ឬល្ខោនខោលនេះ ក្នុងសៀវភៅ Music and Dance in Ancient Cambodia as evidenced by old khmer Epigraphy លោកស្រី ពៅ សាវរស់ បានសិក្សា និងពន្យល់យ៉ាងក្បោះក្បាយ ដូចតទៅនេះ ៖
The word Bhanni obviously of Skt. origin means a «dramatic performance with recitation» . In K-270 (IC IV, 70:16), it follows Khm. Thmon «percussion player». Therefore it was glossed by my predecessors as «a kind of percussion instrument», which was far from satisfactory. For in 10th c.K-99 (IC VI, 110(n) 8 , we read Rman Bhani «dancers…?, consisting of three men. If we understand» «dancers accompanied by percussion», it would be a case of semantic tautology as regards the Khmer culture, because there is no dancing wihtout time-beating with some kind of percussion instruments. Since Bhani is not a Khm. word , I suggest we link it with Skt. Bhana «reciation, a sort of dramatic entertainment with narrative told by a reciter». At this juncture one is remanded of our traditional type of theatre including recitatives, Such as the Yike-theatre, the performance of dramatised religious stories, and most of all our theatre of Ramayana, nowadays called lkhon khol. The troop of lkhon khol consists solely of males: actiors, percussion-players and reciters. The texts are worked out on various metres hance different rhythms given by the sound of a kettle-drum which accompanies the recitation. There are chances that thmon and rmam of old referred to «timpanists» and «actor-dancers»of Bhani-theatre, the ancestor of our modern lkhon khol.
បើល្ខោនភាណី ឬល្ខោនខោលដែល (ប្រជារាស្ត្រខ្មែរទូទៅសព្វថ្ងៃនិយមហៅ) ឬល្ខោនរាមកេរ្តិ៍ ដែល(អ្នកបាត់ដំបងខ្លះនិយមហៅ) ឬល្ខោនយក្សរាំ (តាមការនិយមរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ នៅកម្ពុជាក្រោមសម្រាប់សំគាល់ទម្រង់ល្ខោនពាក់មុខនេះ) ត្រូវបានបុព្វបុរសដូនតាកម្ពុជាកត់ត្រាទុកក្នុងសិលាចារឹកលេខ K-៩៩ នាសតវត្សរ៍ទី១០ និងក្នុងសិលាចារឹកលេខ K-២៧០ នោះ អ្នកស្រាវជ្រាវនិងចងក្រងឯកសារមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា ទម្រង់ល្ខោនភាណី ឬខោលនេះប្រាកដជាបានយកយោនកំណើតនៅលើទឹកដីនៃមាតុភូមិកម្ពុជានេះ តាំងពីយូរអង្វែងមុនសតវត្សរ៍ទី១០ មិនខាន ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ