កាលពីដើមឡើយខេត្តកំពង់ស្ពឺ មានឈ្មោះថា «សំរោងទង» ប៉ុន្តែក្រោយមកបានប្តូរជាឈ្មោះ «កំពង់ស្ពឺ» ជាប់រហូតដល់សព្វថ្ងៃ ។
តើមានប្រវត្តិយ៉ាងណាបានជាគេដាក់ឈ្មោះថា «ខេត្តកំពង់ស្ពឺ» ?
តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីព្រឹទ្ធាចារ្យជំនាន់មុនដែលសុទ្ធសឹងជាអ្នកធ្លាប់បម្រើការជាមួយបារាំង រួមមានលោកតាសុខ ប៉ាត់ អាយុ៩០ឆ្នាំ លោកយាយនូ យ៉ង អាយុ៩៧ឆ្នាំ ព្រមទាំងលោកតា លោកយាយមួយចំនួនទៀតរស់នៅភូមិត្រពាំងលើក សង្កាត់រកាធំ ក្រុងច្បារមនឱ្យដឹងថា មុនសម័យបារាំងដាក់នឹមអាណានិគមត្រួតត្រាប្រទេសកម្ពុជា ខេត្តកំពង់ស្ពឺមានឈ្មោះថា «ខេត្តសំរោងទង» ស្ថិតនៅចំភូមិសំរោងទងសព្វថ្ងៃ និងមានព្រំប្រទល់ខាងកើតត្រឹមថ្នល់បំបែកចោមចៅ ខាងលិចត្រឹមស្ទឹងស្រែខ្លុង ខាងត្បូងត្រឹមស្ទឹងស្លាគូនៃស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ និងខាងជើងត្រឹមស្ទឹងក្រាំងពន្លៃ ។
ក្រោយមកពួកបារាំងយល់ឃើញថា ទីតាំងខេត្តសំរោងទងតូចចង្អៀត ដីទំនាបទឹកលិចនៅរដូវវស្សា រីឯរដូវប្រាំងខ្វះទឹកប្រើប្រាស់ ក៏ផ្លាស់ទីតាំងខេត្តទៅតាំងនៅត្រង់បន្ទាយភូមិភាគ៣សព្វថ្ងៃ ។ បារាំងបានកសាងផ្លូវក្រាលកៅស៊ូមួយខ្សែពីសាលាខេត្តសំរោងទងទៅត្បូងឆ្ពោះទៅផ្សារចាស់សព្វថ្ងៃ និងធ្វើស្ពានអំពីឈើសម្រាប់ឱ្យប្រជាជនឆ្លងកាត់ស្ទឹងឆ្ពោះទៅផ្សារចាស់ ។ ចំណេរតមក បារាំងបានរើសទីតាំងមួយទៀតធ្វើជាសាលាខេត្តគឺត្រង់ម្តុំស្នាក់ការគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ និងក្រោយពីសាងសង់រួចហើយក៏ដាក់ឈ្មោះថ្មីឱ្យខេត្តកំពង់ស្ពឺ ។
តាមការសន្និដ្ឋានរបស់ព្រឹទ្ធាចារ្យមួយចំនួនថា សម័យនោះមូលហេតុបានជាបារាំងដាក់ឈ្មោះខេត្តថ្មីថា «ខេត្តកំពង់ស្ពឺ» ពីព្រោះនៅម្តុំក្បាលស្ពានដែលបារាំងកសាងគឺសម្បូរទៅដោយព្រៃដើមស្ពឺ ។
មុនពេលបារាំងកសាងស្ពាន ទីនោះគឺជាកំពង់ចម្លងដែលមានដុះដើមស្ពឺច្រើន ។ នៅត្រង់សាលាខេត្តថ្មីដែលបារាំងបានកសាង គឺមានវត្តមួយឈ្មោះថា «វត្តអន្លង់ចាំហែ» ។ នៅពេលបារាំងកសាងសាលាខេត្ត ក៏បញ្ជាឱ្យវត្តអន្លង់ចាំហែរុះរើទៅសាងសង់ថ្មីនៅត្រង់វត្តម្រុំសព្វថ្ងៃ ហើយប្រជាជនដាក់ឈ្មោះវត្តថ្មីថា «វត្តម្រុំ» វិញរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ។ សព្វថ្ងៃវត្តម្រុំមានពីរគឺ វត្តម្រុំជើង និងវត្តម្រុំត្បូង ។
ពេលនោះបារាំងចាប់ផ្តើមកំណត់ព្រំប្រទល់របស់ខេត្តកំពង់ស្ពឺម្តងទៀត គឺខាងកើតត្រឹមថ្នល់ទទឹង ខាងលិចត្រឹមស្ពានអូរគគីរ ខាងជើងត្រឹមស្ទឹងក្រាំងពន្លៃ ខាងត្បូងត្រឹមផ្លូវជាតិលេខ៣ត្រឹមស្ទឹងស្លាគូ ជាប់ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ ។
លក្ខណៈ ពិសេសៗមួយចំនួនរបស់ខេត្តកំពង់ស្ពឺរួមមាន រូបសំណាកយាយម៉ៅពេជ្រនិល រូបសំណាកតារែកទឹកត្នោត រូបសំណាកយាយតី (កោដូនតី) តេទឹកពុះ កំពង់ចម្លងកំពង់ស្ពឺ មានដុះដើមស្ពឺ ភ្នំឱរ៉ាល់ (ដែលខ្ពស់ជាងគេនៅកំពង់ស្ពឺ) ភ្នំគិរីរម្យ (ប្រភពវារីអគ្គិសនីមានចម្ការស្រល់ និងជាកន្លែងទេសចរណ៍ដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងខេត្ត) ទីតាំងវាំងចាស់ (ស្ថានីយប្រវត្តិសាស្ត្រស្រុកឧដុង្គ) របាំជនជាតិសួយ (ជនជាតិភាគតិចសួយមានតែមួយក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ និងមានការស្រាវជ្រាវបង្កើតបានរបាំចំនួន៧ជាអត្តសញ្ញាណរបស់ខេត្ត) និងដើមត្នោតនិមិត្តរូបជាតិដុះច្រើនជាងគេនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ