ខេត្តបាត់ដំបង៖ ព្រះវិហារដ៏ចំណាស់បំផុតមួយដែលមានអាយុកាលជាង១១០ឆ្នាំ និងមានសភាពប្រេះស្រាំប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់បំផុត (ដួលរលំ) ពេលនេះ កំពុងត្រូវបានជួយសង្គ្រោះ ដោយនាយកដ្ឋានគាំពារ និងអភិរក្សសំណង់បុរាណនៃអគ្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ…
ខេត្តបាត់ដំបង៖ ព្រះវិហារដ៏ចំណាស់បំផុតមួយដែលមានអាយុកាលជាង១១០ឆ្នាំ និងមានសភាពប្រេះស្រាំប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់បំផុត (ដួលរលំ) ពេលនេះ កំពុងត្រូវបានជួយសង្គ្រោះ ដោយនាយកដ្ឋានគាំពារ និងអភិរក្សសំណង់បុរាណនៃអគ្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ដែលមានមន្ត្រីជំនាញនៃមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តជាអ្នកធ្វើការងារនេះផ្ទាល់ ។ ប្រធានស្ដីទី មន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្ត លោក គឹម សោភណ្ឌ បានប្រាប់កោះសន្តិភាព កាលពីថ្ងៃទី២៩ មិថុនា ថា ព្រះវិហារដ៏ចំណាស់ ដែលកំពុងស្ថិតក្រោមគម្រោងជួយសង្គ្រោះនោះ ស្ថិតនៅក្នុងវត្តកល្យាណមិត្តខ្សាច់ពោយ ហៅ វត្តខ្សាច់ពោយ នៅភូមិខ្សាច់ពោយ សង្កាត់វត្តគរ ក្រុងបាត់ដំបង។
លោកនិយាយថា ព្រះវិហារមួយនេះ មានអាយុកាលជាង១១០ឆ្នាំហើយ។ បច្ចុប្បន្ នស្ថិតក្នុងស្ថានភាពទ្រុឌទ្រមខ្លាំងបំផុត តែពេលនេះ មន្ត្រីជំនាញកំពុងធ្វើការជួសជុលឡើងវិញ ដោយនាយកដ្ឋានគាំពារ និង អភិរក្សសំណង់បុរាណនៃអគ្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ ក្រសួងវប្បធម៏និងវិចិត្រសិល្បៈ ក្រោមគម្រោងថវិការបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
យោងលើឯកសារ ដែលកោះសន្តិភាពទទួលបានពីមន្ត្រីជំនាញបានឲ្យដឹងថា«ព្រះវិហារនៅក្នុងវត្តខ្សាច់ពោយ»នេះ ត្រូវបានកសាងឡើងនៅក្នុងកំឡុងឆ្នាំ១៩០៥ (សម័យលោកម្ចាស់) បើគិតត្រឹមឆ្នាំ២០២០នេះ សំណង់បុរាណមួយនេះ មានអាយុ១១៥ឆ្នាំហើយ ។ ជញ្ជាំងនៃព្រះវិហារបុរាណនេះ សាងសង់ពីឥដ្ឋបូកបាយអរ រីឯដំបូលធ្វើពីឈើប្រក់ក្បឿងស្រការលិញ មានបណ្ដោយប្រវែង២១ម៉ និង មានទទឹងប្រវែង១៦ម៉ ។
បើតាមប្រវត្តិដែលអះអាងដោយមន្ត្រីជំនាញថា តាំងពីចាប់សាងសង់រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ព្រះវិហារដ៏ចំណាស់នេះ ត្រូវបានគេធ្វើការជួសជុលចំនួន០៣លើកកន្លងមកហើយ ។ ប្រវត្តិនៃការជួសជុលទាំង០៣លើកនោះ គឺនៅកំឡុងឆ្នាំ១៩៦៣ ឆ្នាំ១៩៨៧ និង នៅឆ្នាំ២០០២។ ការជួសជុលនោះ មានដូចជា «ជញ្ជាំង ដំបូល ការ៉ូ និង បាំងសាច»។
ប៉ុន្តែដោយសារតែព្រះវិហារនេះ មានវ័យចំណាស់ ទើបធ្វើឲ្យសំណង់មិនសូវរឹងមាំ ។ ក្រោយមក ស្ទើរគ្រប់ទីកន្លែងនៃសំណង់នេះបានប្រេះស្រាំផ្នែកជញ្ជាំងជាថ្មីទៀត ដំបូលលេចធ្លុះធ្លាយ រីឯការ៉ូបាតក៏បាក់ស្រុត រួមទាំងគ្រឹះខាងក្រោមនៃព្រះវិហារផង ដែលអាចប្រឈមនឹងការដួលរលំនាពេលខាងមុខនេះ បើមិនរូសរាន់ធ្វើការជួសជុល។
លោក គឹម សោភណ្ឌ បានថ្លែងថា ដោយសារតែព្រះវិហារវត្តខ្សាច់ពោយនេះ ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពជាក់ស្ដែងបែបនេះហើយ ទើបនាយកដ្ឋានគាំពារ និងអភិរក្សសំណង់បុរាណ នៃអគ្គនាយកដ្ឋានបេតិគភណ្ឌ លើកជាគម្រោងធ្វើការអភិរក្សនិងជួសជុលព្រះវិហារនេះជាថ្មីទៀត ក្នុងគោលបំណងលើកតំលៃផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រ អភិរក្សទប់ស្កាត់ការដួលរលំព្រះវិហារបុរាណ និងសម្រាប់ប្រើប្រាសប្រារព្វពិធីបែបព្រះពុទ្ធសាសនា
ផ្សេងៗ ។
លោក លន់ សៅសុវណ្ណ មន្ត្រីជំនាញ នៃមន្ទីរវប្បធម៏និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្ត ដែលកំពុងដឹកនាំក្រុមជាងជួសជុលសំណង់បុរាណនេះដោយផ្ទាល់ បានរៀបរាប់ប្រាប់កោះសន្តិភាពថា បើយោងលើឯកសារ ព្រះវិហារនេះ ត្រូវបានធ្វើការជួសជុលចំនួន០៣លើកកន្លងមកហើយ។ ហើយពេលនេះ គឺជាការជួសជុលលើកទី០៤។
លោកបានប្រាប់ថា តាមការមើលឃើញជាក់ស្ដែង ព្រះវិហារនេះស្ថិតក្នុងស្ថានភាពទ្រុឌទ្រមខ្លាំងមែនទេន ដែលចាំបាច់ត្រូវតែជួសជុលស្ទើរគ្រប់កន្លែង នៃសំណង់ទាំងមូល។ ប៉ុន្តែពេលនេះផ្នែកខាងលើ យើងបានជួសជុលរួចហើយ តែនៅផ្នែកជញ្ជាំង និង ផ្នែកខាងក្រោម។ នៅក្នុងព្រះវិហារបុរាណនេះ គេឃើញមានស្នាមប្រេះហែក ផ្នែកជញ្ជាំង ដែលមានទំហំប្រហែល១០ ស.ម៉ ស្ទើរគ្រប់ជ្រុង ពិដានក៏ប្រេះស្រាំ ការ៉ូបាតបាក់បែក រីឯគ្រឹះសរសរក៏មានការបាក់ស្រុតដែរ។
ដោយឡែក ផ្ទាំងគំនូរនានា គេឃើញមាននៅសល់ភាគច្រើនដែរ នៅលើផ្ទៃជញ្ជាំង និង ពិដាន។ តាមការពិនិត្យជាក់ស្ដែង ផ្ទាំងគំនូរដែលសេសសល់នៅលើជញ្ជាំង នៃព្រះវិហារបុរាណនេះ ត្រូវបានគេពិព័រនា២ទម្រង់ នៃដំណើររឿងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងព្រះពុទ្ធសាសនា គឺ ដំណើររឿង«ពុទ្ធប្រវត្តិ» និង ដំណើររឿង«រាមកេរ្ត៏» តែផ្ទាំងគំនួរខ្លះនៅមានទម្រង់ដើម រីឯផ្ទាំងគំនូរខ្លះទៀតបានដាច់របកខូច ស្ទើរមើលមិនយល់។
លោក លន់ សៅសុវណ្ណ មន្ត្រីជំនាញ មន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្ត ក៏បានរៀបរាប់អំពីទិដ្ឋភាពនានា ដែលសេសសល់នៅក្នុងព្រះវិហារនោះដែរថា រូបគំនូរនៅលើជញ្ជាំងដែលពិព័រនាពីសដំណើររឿង«ពុទ្ធប្រវត្តិ និង រាមកេរ្ត៏» គឺជាគំនូរដែលគួរក្រោយនៃការសាងសង់ព្រះវិហារ រីឯគំនូរដែលសេសសល់នៅលើពិដាន គឺជាគំនូរដែលគួរនៅក្នុងកំឡុង នៃការសាងសង់ព្រះវិហារនេះតែម្ដង។ ដោយឡែក ព្រះពុទ្ធរូប (ព្រះអង្គធំ) ដែលតម្កល់នៅក្នុងព្រះវិហារនេះ ក៏សេសសល់ពីកំឡុង នៃការសាងសង់ព្រះវិហារដែរ តែសល់តែតួខ្លួនព្រះអង្គទេ រីឯព្រះកេសត្រូវគេលួចបាត់ទៅហើយ។
លោក លន់ សៅសុវណ្ណ ក៏បានបញ្ជាក់អំពីលក្ខណៈពិសេសនៃព្រះវិហារនេះដែរថា ព្រះវិហារនេះមានអាយុកាលជាង១១០ឆ្នាំហើយ។ ពិតមែនតែពេលនេះ មានការទ្រុឌទ្រមយ៉ាងខ្លាំង តែព្រះវិហារនេះ មានលក្ខណៈពិសេសត្រង់គ្រឹះសសរនៃព្រះវិហារ។ លោកបានបញ្ជាក់ថា គ្រឹះខាងក្រោម នៃព្រះវិហារមិនមានចាក់បេតុងឬបុកគ្រឹះរឹងមាំទេ ដោយគ្រាន់តែរៀបឥដ្ឋធ្វើជាធ្នឹម រួចចាក់សរសរឡើងតែម្ដង។
ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពទ្រុឌទ្រមស្ទើរដួលរលំបែបនេះ បើតាមព្រះសង្ឃដែលគង់នៅក្នុងវត្តនេះ មានសង្ឃដីកាថា កន្លងមកទាំងពុទ្ធបរិស័ទ ទាំងព្រះសង្ឃមិនសូវហ៊ានចូលថ្វាយបង្គំព្រះក្នុងព្រះវិហារទេ ព្រោះខ្លាចគ្រោះថ្នាក់ដោយសារបំណែកនៃសំណង់។ ប៉ុន្តែយ៉ាងណា ពុទ្ធបរិស័ទ ដូនជី តាជី និង ព្រះសង្ឃនៅតែអាចចូលថ្វាយបង្គំព្រះបានម្ដងម្កាលដែរ ពីសេសនៅថ្ងៃសិល៏ ឬ ថ្ងៃបុណ្យទានផ្សេងៗ។
ជុំវិញនៃដំណើរការជួសជុលព្រះវិហារ ដែលមានអាយុ១១៥ឆ្នាំនេះ ប្រធានស្ដីទី មន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្ត លោក គឹម សោភណ្ឌ បានមានប្រសាសថា ពេលនេះផ្នែកខាងលើ នៃព្រះវិហារយើងជួសជុលរួចហើយ តែនៅផ្នែកខាងក្រោម ដែលកំពុងធ្វើបន្ត។ ពោល គឺយើងធ្វើការជួសជុលរួចរាល់បានប្រហែល៨០%ហើយ និងយ៉ាងយូរប្រហែល២ខែទៀត នឹងរួចរាល់ទាំងស្រុង។ លោក គឹម សោភណ្ឌ ក៏បានលើកឡើងផងដែរ អំពីគម្រោងនៃការជួសជុលសំណង់បុរាណនេះ។
លោកបានបញ្ជាក់ប្រាប់ថា ថវិការសម្រាប់ដំណើរការជួសជុលសំណង់បុរាណនេះ គឺស្ថិតក្រោមគម្រោងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលទាំងស្រុង។ ក្នុង១ឆ្នាំត្រូវអនុវត្តគម្រោងនេះម្ដង និងសម្រាប់ជួសជុលសំណង់បុរាណត្រិមមួយប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយពីបញ្ចប់គម្រោងជួសជុលព្រះវិហារវត្តខ្សាច់ពោយនេះ យើងនឹងចាប់ផ្ដើមគម្រោងថ្មី ទៅលើសំណង់បុរាណដទៃទៀត ដែលមាននៅក្នុងខេត្តបាត់ដំបង៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ