ដោយសារតែភាពភ័យខ្លាចនៃការឆ្លងមេរោគកូវីដ១៩ មនុស្សជាច្រើនមានការចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំង នឹងព័ត៌មាននេះ។ ប៉ុន្តែទន្ទឹមពេលជាមួយគ្នានេះ វាក៏នាំអោយមានការផ្សាយព័ត៌មានជាច្រើន ដោយព័ត៌មានខ្លះជាព័ត៌មានពិតប្រាកដ និងមានប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាជនស្វែងយល់ និងទទួលជាចំណេះដឹងដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងមេរោគនេះ ។ ចំណែកឯព័ត៌មានខ្លះទៀត…
ដោយសារតែភាពភ័យខ្លាចនៃការឆ្លងមេរោគកូវីដ១៩ មនុស្សជាច្រើនមានការចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំង នឹងព័ត៌មាននេះ។ ប៉ុន្តែទន្ទឹមពេលជាមួយគ្នានេះ វាក៏នាំអោយមានការផ្សាយព័ត៌មានជាច្រើន ដោយព័ត៌មានខ្លះជាព័ត៌មានពិតប្រាកដ និងមានប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាជនស្វែងយល់ និងទទួលជាចំណេះដឹងដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងមេរោគនេះ ។ ចំណែកឯព័ត៌មានខ្លះទៀត មានលក្ខណៈបំពុលនិងបង្កការភ័យខ្លាច ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងហេតុផលនយោបាយឬក៏ដើម្បីស្វែងរកលុយពីការអានព័ត៌មាននោះ។
ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ឬភាសាអង់គ្លេសហៅថា Fake news បានធ្វើអោយសម្តេចនាយករដ្ឋ មន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ជាច្រើនដង អំពីភាពចាំបាច់នៃការទប់ស្កាត់នៃព័ត៌មានមិនពិតតាមបណ្តាញសង្គម ដើម្បីកុំអោយវាមានឥទ្ធិពលធ្វើអោយប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខ នយោបាយ ការរស់នៅ ប្រចាំថ្ងៃ របស់ប្រជាជន ការបណ្តុះសម្អប់ពូជសាសន៍ និងការភ័យខ្លាចក្នុងសង្គមជាដើម។ ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងសុខាភិបាលនៅតែបន្តអះអាងថា មិនទាន់មានប្រជាជនកម្ពុជាណាម្នាក់ឆ្លងឬក៏ស្លាប់ ដោយសារមេរោគកូវីដ១៩ទេនោះ មនុស្សមួយចំនួនតូចនៅក្នុងបណ្តាញសង្គមពិេសស តាមហ្វេសប៊ុក និងតាមយូធ្យូបបាននាំគ្នានិយាយថា មានអ្នកឆ្លងនិងមានអ្នកស្លាប់ដោយសារមេរោគនេះហើយនៅកម្ពុជា ។ មានប្រជាជនមួយចំនួនដែលភ័យខ្លាចស្រាប់នឹងការឆ្លងមេរោគនេះ ក៏បានជឿទៅលើព័ត៌មានទាំងនោះ។
សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានអំពាវនាវប្រជាជនគ្រប់រូបអោយចូលរួមនៅក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងព័ត៌មានមិនពិតឬ fake news នេះ។ ប៉ុន្តែតើប្រជាជនធ្វើដូចម្តេចទើបអាចវាយតម្លៃថា ព័ត៌មានមួយជាព័ត៌មាន ពិតហើយព័ត៌មានមួយទៀត ជាព័ត៌មានមិនពិត? តើយើងត្រូវលុបបំបាត់ព័ត៌មានមិនពិតដោយវិធីណា ទាក់ទងនឹងមេរោគកូវីដ១៩ និងបញ្ហាផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងសង្គម?
ការប្រយុទ្ឋប្រឆាំងនឹងព័ត៌មានមិនពិត ត្រូវធ្វើគ្រប់កម្រិតដោយចាប់ផ្តើមចេញពីរដ្ឋាភិបាលដល់សារព័ត៌មាន និងមនុស្សគ្រប់គ្នា ។ ក្រសួងសុខាភិបាលក្នុងនាមរដ្ឋាភិបាលមានតួនាទីសំខាន់បំផុត នៅក្នុុងការអប់រំប្រជាជនអោយមានការយល់ដឹងត្រឹមត្រូវអំពីកូវីដ១៩ និងប្រឆាំងនឹងព័ត៌មានមិនពិត ។ ការផ្តល់ព័ត៌មានជូនប្រជាជនត្រូវតែធ្វើអោយ មានភាពទូលំទូលាយបំផុត តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ។ ការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងនេះអាច ធ្វើតាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយគ្រប់រូបភាព និងមានភាពជាប់លាប់ ដូចជាការលើកប៉ាណូផ្សព្វផ្សាយអំពីវិធីការពារខ្លួន ពី ការឆ្លងមេរោគតួយ៉ាងដូចជាផ្ទាំងរូបភាពនៃកាេលាងសម្អាតដៃគឺជាមធ្យោបាយសំខាន់បំផុតសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ ត្រូវធ្វើដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងមេរោគនេះ។
ការចែកខិតប័ណ្ណព័ត៌មានអំពីមេរោគនេះ ជូនដល់ប្រជាជនតាមទីកន្លែងសាធារណៈជាច្រើនដូចជាតាមផ្សារឬតាមមន្ទីរពេទ្យ។ ជាមួយគ្នានោះ ក្រសួងសុខាភិបាលអាចធ្វើការងារយ៉ាងជិតស្និទ្ធិ ជាមួយសារព័ត៌មានដើម្បីផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពិត និងមានប្រយោជន៍ជូនដល់ប្រជាជន ។ ចំណែកសារព័ត៌មានក៏មានតួនាទីសំខាន់ផងដែរ នៅក្នុងរឿងនេះ ។ គេអាចចាប់ផ្លើមពីការលើកកម្ពស់ ការយល់ដឹងអំពីមេរោគនេះ នៅក្នុងចំណោមអ្នកសារព័ត៌មានពិសេសសារព័ត៌មានអនឡាញ ។
អ្នកសារព័ត៌មានទាំងអស់ ដែលធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ព័ត៌មានផ្នែកសុខភាព គួរតែទទួលបានការបណ្តុុះបណ្តាលយ៉ាងត្រឹមត្រូវ ដើម្បីចៀសវាងការផ្សព្វផ្សាយដែលមិនត្រឹមត្រូវ ។ ចំណែកស្ថាប័នសារព័ត៌មានទាំងអស់ ក៏ត្រូវចូលរួមចំណែកធ្វើការផ្សព្វផ្សាយអោយបានទូលំទូលាយអំពីមេរោគនេះ។ កន្លងមក សារព័ត៌មានអនឡាញមួយចំនួន ក៏មានកំហុុសនៅក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតទាក់ទងនឹងមេរោគនេះ។ នេះជាអ្វីដែលត្រូវចៀសវាងអោយបាន។
នៅពេលដែលក្រសួងសុខាភិបាលនិងសារព័ត៌មានបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពិតអំពីមេរោគនេះនោះ ប្រជាជននឹងកាន់តែមានការយល់ដឹងហើយក៏ងាយនឹងធ្វើការបែងចែកបានថាតើព័ត៌មានណាពិតនិងព័ត៌មានណាមិនពិត។ចំពោះប្រជាជនគ្រប់រូបត្រូវបង្កើនសមត្ថភាពរបស់ខ្លួននៅក្នុងយល់ដឹងអោយបានថាតើព័ត៌មានបែបណាជាព័ត៌មានពិតនិងព័ត៌មានណាជាព័ត៌មានមិនពិត ។ គេអាចវាយតម្លៃព័ត៌មានមួយពិតបានកាលបើព័ត៌មាននោះដោយពិនិត្យមើលទៅលើប្រភពនៃការផ្តល់ព័ត៌មាននោះ។ ព័ត៌មានពិតគឺជាព័ត៌មានដែលត្រូវផ្តល់ដោយប្រភពច្បាស់លាស់និងផ្លូវការ។ ឧទាហរណ៍ ព័ត៌មានត្រូវបាននិយាយដោយប្រភពជាមេដឹកនាំ ឬ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ក្នុងន័យនេះគឺក្រសួង សុខាភីបាល និង ព័ត៌មានដែលត្រូវ ផ្សាយដោយ សារព័ត៌មានអាជីពដូចជាកាសែត ទូរទស្សន៍ និង វិទ្យុ ព្រមទាំងសារព័ត៌មានអនឡាញ ដែលមានការបណ្តុះបណ្តាលត្រឹមត្រូវ។
អ្វីដែលត្រូវប្រយ័ត្ននិងត្រូវយល់ច្បាស់នោះ ព័ត៌មានដែលផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្តាញសង្គមដូច ជាហ្វេសប៊ុក និងយូធ្យូនោះមិនមែនសុទ្ឋតែជាព័ត៌មានពិតនោះទេ។ ជាការសង្កេតមានការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិន ពិតជាច្រើនតាមបណ្តាញសង្គមទាំងនេះ ទោះបីក្រុមហ៊ុនទាំងនេះបានចាត់វិធានការជាច្រើន ដើម្បីទប់ស្កាត់ក្តី។ ឧបមាថាមានការផ្សាយតាមហ្វេសប៊ុកមួយដែលថា បុរសម្នាក់ស្លាប់ដោយសារកូវីដ១៩ នៅកម្ពូជា ឬ ក៏មានមនុស្សម្នាក់ឆ្លងមេរោគកូវីដ១៩នៅកម្ពុជាហើយ។ តើប្រជាជនធ្វើដូចម្តេច ដើម្បីដឹងថាព័ត៌មាន ដែលផ្សព្វផ្សាយតាមហ្វេសប៊ុកនោះ វាពិតឬមិនពិត?
ដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ វាសំខាន់ណាស់ ដែលត្រូវដឹងថាតើនរណាជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានោះ។ បើសិនជាព័ត៌នានោះផ្សព្វផ្សាយ ដោយមេដឹក នាំកម្ពុជា ឬក៏ព័ត៌មាននោះត្រូវផ្សព្វផ្សាយដោយក្រសូងសុខាភិបាល ព័ត៌មាននោះគឺច្បាស់ ណាស់ នឹងជាព័ត៌មានពិត។ ដូចគ្នានេះ បើព័ត៌មាននោះផ្សព្វផ្សាយដោយកាសែត ទូរទស្សន៍ វិទ្យុ សារព័ត៌មានអនឡាញដែលបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលត្រឹមត្រូវ ព័ត៌មាននោះក៏លទ្ឋភាពខ្ពស់ បំផុតជាព័ត៌មានពិតដោយលើកលែងតែមានកំហុសឆ្គងនៅក្នុងការយកព័ត៌មាន។
ផ្ទុយមកវិញ បើសិនជាព័ត៌មានផ្សព្វផ្សាយដោយគណនីមួយដែលមានឈ្មោះមិនច្បាស់លាស់ ឬក៏ដោយ មនុស្សសាមញ្ញម្នាក់នោះ វាមានលទ្ឋភាពខ្ពស់ដែលថាព័ត៌មាននោះ មិនមែនជាព័ត៌មានពិត។ ដូច្នេះ ប្រជាជនកម្ពុជាមិនត្រូវជឿគ្រប់យ៉ាងរាល់អ្វីដែលផ្សព្វផ្សាយតាមហ្វេសប៊ុកនិងបណ្តាញសង្គមផ្សេងទៀតឡើយ។ កាលណាមានព័ត៌មានកាន់តែសំខាន់ ឬគ្រោះថ្នាក់ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្តាញសង្គម វាទាមទារអោយមានការពិតផ្ទៀងផ្ទាត់យ៉ាងហ្មត់ចត់ថាតើព័ត៌មានតាមហ្វេសប៊ុកនោះផ្សព្វផ្សាយដោយនរណាឬសារព័ត៌មានណា ឬក៏ប្រភពមកពីណា។
កាលបើព័ត៌មាននោះ ចេញពីមាត់មេដឹកនាំ អាចជាព្រះមហាក្សត្រឬក៏សម្តេច តេជោនោះ វាប្រាកដណាស់ដែលព័ត៌មាននោះនឹងជាព័ត៌មានពិត ។ នៅពេលដែលព័ត៌មាននោះ ផ្សព្វផ្សាយដោសារព័ត៌មាននោះ គេអាចបន្តអានអត្ថបទនៅក្នុងសារព័ត៌មាន នោះដោយពិនិត្យមើល ថាតើអត្ថបទនោះមានប្រភពច្បាស់លាស់ដែរឬទេហើយថាតើប្រភពនោះ ជាមេដឹកនាំឬក៏ជាមន្ត្រីទទួលខុសត្រូវឬក៏ជាឯកសារផ្លូវការដែរឬទេ។ បើសិនជាក្នុងអត្ថបទព័ត៌មាន នោះមិនមានប្រភពច្បាស់លាស់ វាក៏ នៅមានចន្លោះប្រហោងថាព័ត៌មានដែលផ្សព្វផ្សាយដោយ សារព័ត៌មាននោះអាចនឹងមិនពិតផងដែរ។
ក្រៅពីបង្កើនការយល់ដឹងអំពីព័ត៌មានពិត និងព័ត៌មានមិនពិតនោះ មនុស្សគ្រប់រូបក៏មិនត្រូវធ្វើការផ្សព្វ ផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតណាមួយ តាមបណ្តាញសង្គមឡើយ ពីព្រោះពេលខ្លះព័ត៌មានមិនពិតទាំងនោះ អាចនាំអោយមានជាការភួ័យខ្លាច ការស្អប់គ្នា ការរើសអើងពូជសាសន៍ និងជម្លោះជាដើម ។ ដូច្នេះ ដើម្បីកំចាត់ព័ត៌មានមិនពិត យើងត្រូវធ្វើផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពិតអោយបានច្រើនបំផុតតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីអោយវាជ្រាបដល់ខួរក្បាលរបស់មនុស្សគ្រប់រូប ហើយទន្ទឹមនោះ ការអប់រំមនុស្សងាយចេះស្វែងយល់ព័ត៌មានមិនពិត និងមិនជឿទៅលើព័ត៌មានមិនពិតនេះ នោះវានឹងធ្វើអោយព័ត៌មានមិនពិតសាបរលាបជាបណ្តើរៗនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ