អ្នកជំនាញព្រមានថា «មនុស្សរហូតដល់ ៦៥ លាននាក់អាចស្លាប់» ដោយសារការផ្ទុះវីរុសដ៏កាចសាហាវមួយនេះ។ វាយប្រហារលើផ្លូវដង្ហើម ៖ វីរុសកូរ៉ូណា (coronavirus) វាយប្រហារទៅលើផ្លូវដង្ហើម…
អ្នកជំនាញព្រមានថា «មនុស្សរហូតដល់ ៦៥ លាននាក់អាចស្លាប់» ដោយសារការផ្ទុះវីរុសដ៏កាចសាហាវមួយនេះ។ វាយប្រហារលើផ្លូវដង្ហើម ៖ វីរុសកូរ៉ូណា (coronavirus) វាយប្រហារទៅលើផ្លូវដង្ហើម ដែលបន្ទាប់មកអាចនាំឱ្យកើតមានជំងឺមួយចំនួន ដូចជាជំងឺរលាកសួត ឬជំងឺផ្តាសាយធម្មតា។
គួររំលឹកផងដែរថា នៅចន្លោះខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០២ និងខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០៣ មានការផ្ទុះឡើងនៃរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមធ្ងន់ធ្ងរ ឬហៅកាត់ថា ជំងឺសា (SARS) នៅភាគខាងត្បូងប្រទេសចិន ដែលបានបណ្តាលឱ្យកើតមានជំងឺចំនួន ៨០៩៨ ករណី ហើយក្នុងនោះបណ្តាលឱ្យមានមនុស្សស្លាប់បាត់បង់ជីវិតចំនួន ៧៧៤ នាក់នៅក្នុងប្រទេសចំនួន ១៧ ដែលភាគច្រើនគឺនៅចិនដីគោក និងហុងកុង (អត្រាស្លាប់ ៩,៦%) នេះបើយោងទៅតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) ។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៤ មក គ្មានករណីជំងឺ SARS ត្រូវបានរាយការណ៍ទូទាំងពិភពលោកនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ក្នុងប៉ុន្មានថ្ងៃថ្មីៗនេះ វីរុសដែលស្រដៀងគ្នាទៅនឹងវីរុស SARS បានសម្លាប់មនុស្សរាប់សិបនាក់ (៥៦ នាក់គិតត្រឹមព្រឹកថ្ងៃអាទិត្យ) និងឆ្លងដល់មនុស្សជិត ២ ពាន់នាក់ ដែលភាគច្រើននៅចិនដីគោក។ ត្រូវបានគេស្គាល់ថា ណូវែល កូរ៉ូណាវីរុស ដែលត្រូវបានសរសេរដោយអង្គការសុខភាពពិភពលោកថា ២០១៩-nCoV វីរុសនេះត្រូវបានគេគិតថាបានលេចចេញពីផ្សារមួយនៅក្នុងទីក្រុងវូហាន ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមក វាបានរីករាលដាលពាសពេញពិភពលោក។
តើវាសម្លាប់មនុស្សដោយរបៀបណា?
ការឆ្លងវីរុសកូរ៉ូណាបង្កឱ្យមានអាការៈគ្រុនក្តៅ និងក្អក។ បន្ទាប់មក វានាំឱ្យអ្នកជំងឺមានដង្ហើមខ្លីៗ ឬពិបាកដកដង្ហើម។ យោងតាមមជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រង និងបង្ការជំងឺអាមេរិក (CDC) បានឱ្យដឹងថា ក្នុងករណីធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាជំងឺរលាកសួត – ការឆ្លងមេរោគ nCoV អាចនាំឱ្យមានបញ្ហាក្រពះពោះវៀនក៏ដូចជាខ្សោយតម្រងនោម។
អ្វីដែលក្រុមអ្នកជំនាញខាងជំងឺឆ្លងបាននិយាយ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវរោគសាស្ត្រចិនបានប្រៀបធៀបហ្សែន និងប្រូតេអ៊ីននៃវីរុសថ្មី គឺ nCoV និង SARS ។ បន្ទាប់មកក្រុមនេះបានព្រមានថា ៖ “nCoV បង្ហាញនូវហានិភ័យសុខភាពសាធារណៈគួរឱ្យកត់សម្គាល់សម្រាប់ការឆ្លងទៅកាន់មនុស្សជាតិ”។ Wuhan nCoV – ឬហៅថាវីរុសកូរ៉ូណា (ត្រូវបានរកឃើញដំបូងនៅទីក្រុងវូហាន Wuhan ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៩) មានលក្ខណៈដូចជាវីរុស SARS។ ឧទាហរណ៍ វាមានសមត្ថភាពចងភ្ជាប់ទៅនឹងប្រូតេអ៊ីនដែលត្រូវបានរកឃើញនៅលើផ្ទៃនៃកោសិកាសួតរបស់មនុស្សភាគច្រើន។
គួររំលឹកផងដែរថា ហានិភ័យ និងភាពរស់រវើកនៃប្រភេទឆ្លង ឬការឆ្លងពីមនុស្សទៅមនុស្ស គឺត្រូវបានប៉ះពាល់ដោយកត្តាជាច្រើនទៀតផងដែរ។ កត្តាទាំងនោះរួមមានការឆ្លើយតបនៃប្រព័ន្ធភាពស៊ាំរបស់អ្នកជំងឺ ល្បឿនដែលវីរុសអាចបំបែកខ្លួននៅក្នុងសួតរបស់មនុស្ស និងការវិវត្តខ្លួនដែលអាចធ្វើឱ្យវីរុសនេះកាន់តែកាចសាហាវ ឬចម្លងបាន។
សញ្ញា និងរោគសញ្ញា
រោគសញ្ញាដំបូង គឺមានលក្ខណៈដូចគ្នានឹងជំងឺផ្តាសាយ ហើយអាចរួមមានគ្រុនក្តៅ ហៀរសំបោរ ឈឺសាច់ដុំ ល្ហិតល្ហៃ ក្អក ឈឺបំពង់ក និងរោគសញ្ញាផ្សេងទៀតដែលមិនជាក់លាក់។ រោគសញ្ញាដែលកើតមានចំពោះអ្នកជំងឺទាំងអស់ គឺគ្រុនក្តៅលើសពី ៣៨ អង្សាសេ។ វាក៏អាចបណ្តាលឱ្យអ្នកជំងឺមានដង្ហើមខ្លី និងរលាកសួត – ទាំងជំងឺរលាកសួតដោយផ្ទាល់ ឬជំងឺរលាកសួតដោយបាក់តេរីបន្ទាប់បន្សំ។ ដូចនឹងវីរុស SARS រយៈពេលវាយលុកនៃជំងឺជាមធ្យមសម្រាប់វីរុសកូរ៉ូណាថ្មីនេះ (2019-nCoV) គឺបួនទៅប្រាំមួយថ្ងៃ ទោះបីជាវាអាចខ្លី ១ ថ្ងៃ ឬវែង ១៤ ថ្ងៃក៏ដោយ។
អ្វីដែលអ្នកជំនាញនិយាយ អ្នកជំនាញខាងសុខភាពអាមេរិកបានព្យាករណ៍កាលពីខែតុលាថា មេរោគថ្មីមួយអាចសម្លាប់មនុស្សបានដល់ទៅ ៦៥ លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលជាការព្រមានមួយដែលបានចេញផ្សាយបីខែមុនពេលមានការផ្ទុះឡើងវីរុសថ្មីនេះនៅក្នុងប្រទេសចិន។ “៦៥ លាន – គឺជាចំនួនមនុស្សដែលអាចត្រូវបានសម្លាប់ដោយសារការឆ្លងវីរុសកូរ៉ូណាក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ ដោយផ្អែកលើគម្រូកុំព្យូទ័រដែលបង្កើតឡើងដោយវេជ្ជបណ្ឌិត Eric Toner អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅមជ្ឈមណ្ឌល Johns Hopkins ដើម្បីសន្តិសុខសុខភាព”។
ក្រុមអ្នកជំនាញនៅមជ្ឈមណ្ឌល Johns Hopkins ផ្នែកសន្តិសុខសុខភាពដ៏ល្បីល្បាញបានយកគម្រូតាមការរាតត្បាតនៅលើកម្មវិធីកុំព្យូទ័រដែលជាផ្នែកមួយនៃការស្រាវជ្រាវកាលពីខែតុលា។ ជំងឺនេះចំណាយពេលតែ ១៨ ខែ ដើម្បីសម្លាប់មនុស្សចោលរហូតដល់ទៅ ៦៥ លាននាក់នៅជុំវិញពិភពលោក។ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Eric Toner អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅ Johns Hopkins បាននិយាយថា លោកមិនមានការភ្ញាក់ផ្អើលទេនៅពេលដែលដំណឹងនៃការផ្ទុះឡើងនៃវីរុសកូរ៉ូណានៅវ៉ូហានបានលេចចេញជាលើកដំបូងនៅចុងខែធ្នូ។
ជំងឺរាតត្បាតថ្មីគាត់បានប្រាប់គេហទំព័រ Business Insider ថា “ខ្ញុំបានគិតអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយថា វីរុសដែលទំនងជាបណ្តាលឱ្យកើតមានជំងឺរាតត្បាតថ្មីនឹងជាវីរុសកូរ៉ូណានេះឯង។ យើងដឹងថា វាកំពុងតែរីករាលដាលពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ ប៉ុន្តែយើងមិនដឹងថាវាមានកម្រិតណានោះទេ”។ “ចំណាប់អារម្មណ៍ដំបូងគឺថាវាស្រាលជាង SARS ។ ដូច្នេះ នោះជាការពង្រឹងទំនុកចិត្ត។ ម្យ៉ាងវិញទៀត វាអាចឆ្លងបានច្រើនជាងវីរុស SARS”។
តើវីរុសកូរ៉ូណាវិវឌ្ឍន៍ខ្លួនយ៉ាងដូចម្តេច?
វាមិនច្បាស់ទេ។ មានរបាយការណ៍ថាវាត្រូវបានឆ្លងទៅមនុស្សដែលបានបរិភោគសត្វប្រចៀវ ឬសត្វពស់ដែលមានវីរុស។ ប៉ុន្តែ វាមិនមានភស្តុតាងវិទ្យាសាស្ត្រដើម្បីគាំទ្រការអះអាងនេះទេ។ វាគឺនៅចុងឆ្នាំ ២០១៧ ពោលគឺ ១៥ ឆ្នាំបន្ទាប់ពីវាត្រូវបានគេរកឃើញដំបូង – អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រចិនបានរកឃើញវីរុស SAR តាមរយៈអន្តរការីនៃសត្វត្មាតទៅសត្វប្រចៀវដែលរស់នៅក្នុងរូងភ្នំក្នុងខេត្តយូណាន។ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកជំនាញបាននិយាយថា មេរោគថ្មីនេះទំនងជាឆ្លងពីការប៉ះពាល់ ឬបរិភោគសត្វដែលមានផ្ទុកមេរោគនៅទីក្រុងវូហាន។
ក្នុងអំឡុងពេលនៃការផ្ទុះជំងឺ SARS វីរុសនេះបានសម្លាប់មនុស្សប្រហែល ១ នាក់ក្នុងចំណោម ១០ នាក់ដែលបានឆ្លងវីរុសនេះ។
វិធីការពារការឆ្លងមេរោគ
មិនទាន់មានវ៉ាក់សាំងសម្រាប់ការពារវីរុសកូរ៉ូណានៅឡើយទេ។ ការដាក់ឱ្យនៅដាច់ឆ្ងាយនៅតែជាមធ្យោបាយដ៏មានប្រសិទ្ធភាពបំផុតក្នុងការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលរបស់វា។
វិធានការបង្ការផ្សេងទៀតរួមមាន ៖
- ការលាងសម្អាតដៃឱ្យបានញឹកញាប់
- ការសម្លាប់មេរោគនៅកន្លែងដែលមានមនុស្សប៉ះពាល់ច្រើន
- ពាក់ម៉ាសការពារ
- ជៀសវាងការប៉ះពាល់ជាមួយអង្គធាតុរាវក្នុងខ្លួនអ្នកដទៃ ពិសេសអ្នកជំងឺ
- ការលាងរបស់របរផ្ទាល់ខ្លួនដោយទឹកក្តៅ និងសាប៊ូ
- ទុកឱ្យកុមារមានរោគសញ្ញានៅផ្ទះ-ឆ្ងាយពីសាលារៀន
- វិធានការណ៍អនាម័យសាមញ្ញៗ
- កុំទៅជិតទីប្រជុំជនឱ្យបានច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីកាត់បន្ថយឱកាសនៃការឆ្លងវីរុស។
តើអន្តរាគមន៍សុខភាពសាធារណៈមានប្រសិទ្ធភាពអ្វីខ្លះ?
អន្តរាគមន៍សុខភាពសាធារណៈជាច្រើនត្រូវបានធ្វើឡើង ដើម្បីព្យាយាមគ្រប់គ្រងការរីករាលដាលនៃជំងឺ ដែលត្រូវបានរីករាលដាលជាចម្បងតាមរយៈដំណក់ទឹកផ្លូវដង្ហើមនៅលើអាកាស។
អន្តរាគមន៍ទាំងនេះរួមមាន ៖
- ការរកឲ្យឃើញអ្នកមានផ្ទុកវីរុសនេះ
- រក្សាទុកមនុស្សដែលឆ្លងឲ្យនៅដាច់ដោយឡែក
- ការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការប៉ះពាល់គ្នា និងខ្យល់ដកដង្ហើម
- ការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ការពារផ្ទាល់ខ្លួន រួមទាំងម៉ាសរបាំងមុខ និងស្រោមដៃ
- ដំណើរការពិនិត្យរកមើលវីរុសត្រូវបានធ្វើឡើងនៅតាមអាកាសយានដ្ឋាន ដើម្បីតាមដានការធ្វើដំណើរតាមអាកាសទៅ និងមកពីប្រទេសដែលរងផលប៉ះពាល់។
ទោះបីជាគ្មានករណីណាមួយត្រូវបានគេកំណត់អត្តសញ្ញាណចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៤ ក៏ដោយ ក៏មជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រង និងបង្ការជំងឺអាមេរិកនៅតែកំពុងធ្វើការយ៉ាងខ្លាំងក្លាដើម្បីណែនាំពលរដ្ឋទូទៅ និងឆ្លើយតបយ៉ាងរហ័សក្នុងករណីមានវីរុសកើតឡើងម្តងទៀត។
តើវាប៉ះពាល់ដល់អ្នកណាជាងគេ?
វីរុសកូរ៉ូណា គឺឆ្លងខ្លាំងបំផុតចំពោះអ្នកជំងឺដែលមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ ដែលជារឿយៗកើតឡើងក្នុងសប្តាហ៍ទី ២ នៃជំងឺ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ