ជាធម្មតាអង្ករ យើងអាចយកទៅបបរ ឬដាំបាយក៏បាន ប៉ុន្តែប្រសិនបើដាំទៅជាបាយហើយគឺមិនអាចក្លាយមកជាអង្ករវិញបានឡើយ ។ យ៉ាងណាមិញ ប្រាសាទព្រះវិហាររបស់កម្ពុជាកាលណាគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកទទួលចុះបញ្ជីជាស្ថាពរហើយ ក៏មិនអាចមានអ្នកណាម្នាក់ ឬក្រុមណាមួយមកជំទាស់ប្តឹងឱ្យដក ឬលុបចេញពីបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកបានឡើយ ពីព្រោះសមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកមាន២១ប្រទេសយល់ព្រម ពេលនោះមានសំឡេងគាំទ្រជាឯកច្ឆន្ទ ហើយក៏មានតំណាងភាគីប្រទេសថៃ ជាអ្នកឯកភាពយល់ព្រមផងដែរ ដោយពេលនោះថៃក៏មិនមានការជំទាស់អ្វីទេ ។ សួរថា ហេតុអ្វីពេលចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌរួចរាល់ហើយ មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះទើបមានការជំទាស់ទៅវិញ? ការពិត គឺរដ្ឋាភិបាលថៃយកលេសដើម្បីយកប្រជាប្រិយភាពពីប្រជាពលរដ្ឋថៃ និងដោយសារវិបត្តិផ្ទៃក្នុងនៃប្រទេសថៃបានធ្វើឱ្យលោកអាប់ភីស៊ីត ធ្វើការទាមទារដោយគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ជំទាស់ម្តងហើយម្តងទៀត ក្នុងការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារ និងតវ៉ាឱ្យអង្គការយូណេស្កូដកប្រាសាទព្រះវិហារចេញពីបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដោយចោទប្រកាន់ថា គណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកទទួលប្រាសាទព្រះវិហារចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក កាលពីថ្ងៃទី៧ កក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ ទើបមានជម្លោះព្រំដែន និងមានការផ្ទុះសង្គ្រាមរវាងថៃ និងកម្ពុជា ។
យោងតាម ASTV Manager Online ចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៥ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១ តាមរយៈលោកប៉ាក់និដ្ឋាន វឌ្ឍនាយ៉ាកន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីថៃ បានបញ្ជាក់ថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី អាប់ភីស៊ីត បានប្រគល់ភារកិច្ចឱ្យលោកសុវីទ ឃុនគិតទិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងធនធានធម្មជាតិ និងបរិស្ថាន ដើម្បីចូលរួមប្រជុំគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ហើយអាប់ភីស៊ីតអះអាងទៀតថា «ថៃចង់ឱ្យផ្អាកការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោកសិន» ។
ការទាមទារដោយងងឹតងងល់របស់ភាគិថៃបែបនេះ គឺកម្ពុជាមិនអាចទទួលយកបានជាដាច់ខាត ពីព្រោះដើមចមនៃបញ្ហាមិនមែនបណ្តាលមកពីការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារនោះទេ គឺកើតឡើងដោយសារភាគីថៃលួចគូសផែនទីសម្ងាត់ជាឯកតោភាគី ឬហៅថា ផែនទីចោរដែលមានបំណងឈ្លានពានចង់បានទឹកដីកម្ពុជា ជាពិសេសប្រាសាទព្រះវិហារ ។ ការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារអស់ពេលជិតបីឆ្នាំមកហើយ។ ដូច្នេះ កុំថាឡើយបីឆ្នាំ សូម្បីតែ១ ឬ២វិនាទី ក៏មិនអាចបង្ខំឱ្យគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដក ឬលុបប្រាសាទព្រះវិហារចេញពីបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកបានដែរ ។
យោងតាមប្រភព ASTV Manager Online ចុះផ្សាយថ្ងៃទី១ មីនា ឆ្នាំ២០១១ បានដកស្រង់សម្តីរបស់លោកកូអ៊ីជីរ៉ូ ម៉ាត់ស៊ូអ៊ូរ៉ា (Koichiro Matsuura) ដែលត្រូវបានផ្សាយក្នុងទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានចិន ស៊ីនហួ បានមានប្រសាសន៍ថា «ប្រទេសថៃមានការតាំងចិត្តសុំឱ្យយូណេស្កូដកការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារចេញ ប៉ុន្តែខ្ញុំបានជំរាបទៅលោកអាប់ភីស៊ីត និងលោកកាស៊ីត ភីរម្យ ថា ការដកប្រាសាទព្រះវិហារចេញពីបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនោះប្រព្រឹត្តទៅមិនបានឡើយ នៅគ្រប់រូបភាព ពីព្រោះប្រាសាទព្រះវិហារមានតម្លៃលេចធ្លោជាសកល» ។ លោក Koichiro Matsuura បានបន្ថែមទៀតថា «កន្លែងបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតនៅក្រោមការទទួលខុសត្រូវរបស់យូណេស្កូ»។
អង្គការយូណេស្កូមាននីតិវិធីរៀងរាល់ខែកុម្ភៈ នៃឆ្នាំនីមួយៗ គឺសមាជិកនៃអង្គការយូណេស្កូ ត្រូវផ្ញើគំរោងផែនការអភិរក្ស និងថែរក្សាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ឬដាក់ពាក្យស្នើសុំបញ្ចូលសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៃប្រទេសនីមួយៗត្រូវផ្ញើទៅអង្គការយូណេស្កូ១ឆ្នាំមុនកិច្ចប្រជុំនៃគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ដើម្បីឱ្យសមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកត្រួតពិនិត្យមុនពេលប្រជុំ និងប្រតិកម្មក្នុងការយល់ព្រម ឬមិនយល់ព្រមនៃការចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ ចុះហេតុអ្វីពេលនោះមិនជំទាស់ តែបែរជាជំទាស់គ្មានដឹងទិសតំបន់អ្វីទាំងអស់នៅពេលនេះទៅវិញ ដែលការជំទាស់នេះគឺពុំមានតម្លៃនោះទេ។
យើងបានដឹងហើយថា សមាជិកទាំង២១ប្រទេសនៃគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកគ្រប់គ្នាគេបានពេញចិត្ត និងវិនិច្ឆ័យអំពីលក្ខណសម្បត្តិពេញលេញដែលជាតម្លៃលេចធ្លោជាសកលនៃប្រាសាទព្រះវិហារ ទើបសម្រេចចុះប្រាសាទព្រះវិហារចូលក្នុងបញ្ជីជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។
ប្រទេសថៃជាសមាជិកមួយក្នុងចំណោមសមាជិកគណៈកម្មាធិការទាំង២១ប្រទេស ពិតជាបានដឹងយ៉ាងប្រាកដអំពីរបៀបវារៈ និងនីតិវិធីនៃការចុះបញ្ជីសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌថា រាល់ពេលប្រជុំមិនអាចជំទាស់ក្នុងការដកប្រាសាទព្រះវិហារចេញពីបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកបានឡើយ ហើយអ្វីដែលគួរត្រូវបានលើកឡើងក្នុងពេលនេះដែរ គឺបន្ទាប់ពីថៃបានបរាជ័យក្នុងការរារាំងជំទាស់ការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកពុំបានសំរេចតាមផែនការរបស់ខ្លួននោះ បែរជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី អាប់ភីស៊ីត យកកំហឹងមកដោះស្រាយបញ្ហា ដោយបញ្ជាឱ្យកងទ័ពថៃបាញ់បំផ្លាញប្រាសាទព្រះវិហារឱ្យរងការបាក់បែកជាដំណំកាលពីថ្ងៃទី៤ ដល់ថ្ងៃទី៧ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១ កន្លងមក។ ការប្រព្រឹត្តនូវអំពើទាំងនេះ ចាត់ទុកថា ជាការរំលោភអនុសញ្ញាឡាអេ ថ្ងៃទី១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៥ ស្តីពីការការពារសម្បត្តិវប្បធម៌ កេរមរតកនៃមនុស្សជាតិ ក្នុងករណីមានជម្លោះប្រដាប់អាវុធ និងអនុសញ្ញាថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៧២ ស្តីពីការការពារបេតិកភណ្ឌធម្មជាតិ និងវប្បធម៌ពិភពលោក។ តួយ៉ាងដូចប្រសាសន៍របស់លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី សុខ អាន រដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រោយពីបានជួបលោកកូអ៊ីជីរ៉ូ ម៉ាត់ស៊ូអ៊ូរ៉ា បានបញ្ជាក់ថា ការបាញ់បំផ្លាញប្រាសាទព្រះវិហារ នេះ «ជាឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមប្រឆាំងសាសនា គឺការបំផ្លាញវត្ត និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងវប្បធម៌ គឺការបំផ្លាញប្រាសាទដែលជាឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមយ៉ាងខ្លាំងដែលថៃត្រូវតែទទួលខុសត្រូវមិនអាចប្រកែកបានឡើយ»។
ដូច្នេះ កម្ពុជាមានកាតព្វកិច្ចការពារបូរណភាពទឹកដីផង និងប្រាសាទព្រះវិហារផង ដែលត្រូវបានចុះក្នុងបញ្ជីជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោករួចហើយនោះ គឺថៃមិនអាចរំលោភលើសេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គការយូណេស្កូបានទេ។ ក្នុងន័យថា «អង្ករបានក្លាយជាបាយរួចទៅហើយ»៕
(រួម ជាតិ)
ចែករំលែកព័តមាននេះ